loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

مرکز نشر دانشگاهی

مرکز نشر دانشگاهی که نهادی علمی، فرهنگی، آموزشی و انتشاراتی است در سال ١٣٥٩ پس از تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی ابتدا با نام «کمیتۀ ترجمه و تألیف و تصحیح کتابهای دانشگاهی» به سرپرستی دکتر نصرالله پورجوادی بنیان نهاده شد. این مرکز زیر نظر یک شورای عالی -- دکتر حسن حبیبی، دکتر علی شریعتمداری، دکتر عبدالکریم سروش، دکتر سیدجعفر شهیدی، دکتر مهدی گلشنی، دکتر نصرالله پورجوادی، دکتر غلامعلی حداد عادل، دکتر علی اکبر جعفریان و فاضل اردشیر لاریجانی -- که عده ای از این افراد عضو ستاد انقلاب فرهنگی بودند، فعالیتهای خود را آغاز کرد. مرکز نشر دانشگاهی از آبان ١٣٨٣ فعالیت خود را زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد. از سال ١٣٨٣ تا خرداد ١٣٩١ مدیریت مرکز را به ترتیب دکتر فرید مُر، دکتر محمد محمودی هاشمی و دکتر محمدمهدی طهرانچی به عهده داشتند. و از خرداد ١٣٩١ دکتر بهمن حاجی پور ریاست مرکز نشر دانشگاهی را به عهده دارند.
این نهاد تهیه کنندۀ بخش مهمی از مواد آموزشی دانشگاههای سراسر کشور بوده است و اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مؤسسات علمی کشور در دو زمینۀ برنامه ریزی و سفارش تألیف و ترجمۀ کتاب و مقالات تحقیقی و آموزشی در رشته های متعدد دانشگاهی و همچنین تهیۀ منابع خارجی دانشگاهها با آن همکاری داشته اند. همچنین، این مرکز نه تنها رواج دهندۀ اصول ویرایش دقیق در کشور بوده است، بلکه نقش مهمی را نیز در پرورش ویراستاران زبده ضمن کار به عهده داشته و در عین حال محافظ و مروّج سنتهای آموزش ویرایش و ترجمه در چارچوب دوره های تخصصی آموزشی بوده است. و تاکنون نزدیک به ١٤٥٠ عنوان کتاب و بیش از ٥٣٩ جلد مجلۀ تخصصی منتشر کرده است.
هر چند نشر و توزیع مواد آموزشی برای دانشجویان و استادان به صورت وظیفۀ اصلی مرکز نشر دانشگاهی تعیین شده بود، ولی با توجه به هدفهایی که رئیس مرکز از همان آغاز تأسیس در پی تحقق آن بود، این مرکز کانون تجمع استادان مجرب و دلسوز رشته های گوناگون دانشگاهی سراسر کشور و همچنین کانون محققان و ادب شناسانی شد که در حوزۀ کار خود از برجستگان و سرآمدان بودند.
منتخبی از اعضای سرشناس هیئت علمی دانشگاهها در دو شورای مهم مرکز نشر دانشگاهی، «شورای پژوهش» و «شورای عالی»، مشارکت دارند. شورای پژوهش، که پیشتر با نام «شورای ویرایش» تشکیل می شد، نظر ارزیابان گروههای تخصصی را دربارۀ انتشار کتابهای مربوط به آنها وارسی می کند و دربارۀ آنها تصمیم می گیرد. شورای عالی بررسی و تصویب برنامه های کوتاه مدت و درازمدت؛ تعیین خط مشی کلی فعالیتهای انتشاراتی، پژوهشی و آموزشی و تصویب آیین نامه های اجرایی آن؛ تغییر مواد اساسنامه و بررسی و تصویب حدود مشارکت و سرمایه گذاری بین مرکز و مؤسسات دیگر را به عهده دارد.
تأثیر افراد برگزیدۀ علمی که در فعالیتهای علمی متعدد مرکز همکاری داشته اند از جنبه های مختلف به خوبی مشهود است. این برگزیدگان در انتخاب کتابها و مجله های خارجی، گزینش کتابهای دانشگاهی به منظور انتشار، ویرایش کتابها، سرپرستی گروههای تخصصی و همکاری در مقام معاون و مشاور نقش مهمی دارند. این نقش و جایگاه واقعی مرکز نشر دانشگاهی و نیز مأموریتهای تحقق نیافتۀ آن در دورۀ مدیریت دکتر محمدمهدی طهرانچی، اهمیتی مضاعف یافت. از جمله فعالیتهای آن دوره «شبکۀ عرضۀ فراگیر کتابهای دانشگاهها، پژوهشگاهها و مؤسسات پژوهشی کشور (طرح شعف)» و «سامانۀ نشر مجلات علمی پژوهشی کشور (سنم)» و «آموزش الکترونیکی رساله نویسی (پروژۀ آمال)» بوده است.

تشکیلات داخلی
تشکیلات داخلی مرکز نشر دانشگاهی به دو بخش «معاونت پژوهشی و ویرایش» و «معاونت اجرایی» تقسیم شده است. بخش «معاونت پژوهشی و ویرایش» نظارت بر گروههای تخصصی مرکز و امور ویرایش کتابها و آموزش و انتشارات را در بر می گیرد. همچنین «حوزۀ تولید و بازرگانی» شامل حروفچینی، طراحی و صفحه آرایی کتابها و مجلات؛ چاپ کتاب، مجله و تجدید چاپ؛ و توزیع و فروش نیز زیر نظر معاونت پژوهشی است. «معاونت اجرایی» شامل بخشهای مالی و اداری است که پیش بینی و تأمین بودجه، جذب نیرو و استخدام، روند رایانه ای شدن، اجرای برنامه های عمرانی و تهیۀ امکانات بر عهدۀ آن است.

گروههای تخصصی
مرکز نشر دانشگاهی از بدو تأسیس، با توجه به تقسیم بندی رشته ها و گرایشهای گوناگون دانشگاههای کشور، به تشکیل گروهها و حوزه های تخصصی پرداخت و برای هر یک سرپرستی تعیین کرد و برای انجام گرفتن کارهای متعدد گروهها، یعنی ارزیابی و ویرایش محتوایی، نگارشی، صوری (فنی) و نظارت بر تصحیح نمونه های چاپی کتابها و مجلات ویراستاران و ویراستیارانی را به استخدام درآورد.
حوزه ها و گروههای فعال در مرکز نشر دانشگاهی عبارت اند از: «حوزۀ علوم انسانی»، «حوزۀ علوم پایه» شامل گروههای ریاضی، آمار و کامپیوتر؛ فیزیک؛ شیمی و مهندسی شیمی؛ علوم زیستی؛ و علوم زمین، «حوزۀ فنی و مهندسی»، و «حوزۀ کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی».
مرکز نشر دانشگاهی در زمینۀ واژه سازی و واژه گزینی و تهیه و تدوین فرهنگ، واژگانها و واژه نامه های رشته های متعدد دانشگاهی نیز فعالیتهای مؤثری داشته که انتشار فرهنگ، واژگانها و واژه نامه های تخصصی نمونه هایی از فعالیتهای مرکز در این زمینه است.
مجموع کتابهای منتشرشدۀ چاپ اول و تجدید نظرشدۀ گروههای تخصصی مرکز تاکنون حدود ١٤٦٠ عنوان در رشته های مختلف دانشگاهی (علوم انسانی، علوم پایه، فنی و مهندسی، علوم زیستی، کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، زمین شناسی، هنر، معماری و شهرسازی)، فرهنگها، واژگانها و واژه نامه ها بوده است.
مرکز نشر دانشگاهی علاوه بر انتشار چاپ اول کتابهای گروهها، تاکنون صدها عنوان از کتابهای مورد نیاز دانشجویان و دیگر طالبان علم را در شمارگان متعدد تجدید چاپ و تجدید ویرایش کرده است.

ویرایش
ویرایش متون همۀ کتابها و مقالات مجلات تخصصی، پس از مرحلۀ ارزیابی و پذیرش، از اصول مهم مرکز نشر دانشگاهی است. هر کتاب از سه لحاظ محتوایی، زبانی و صوری (فنی) ویراسته می شود.
به کار بستن اصول ویرایش در کتابهای تألیفی و ترجمه ای و همچنین مقالات مجلات از جمله کارهای ﻻزم اﻻجرایی مرکز نشر دانشگاهی است. مرکز به منظور تعمیم و گسترش اصول و ضوابط ویرایشی، از همان سالهای نخست تأسیس در یکی از مجلات مهم خود، نشر دانش، به انتشار مقالات توصیفی و تحلیلی متعددی در زمینه های گوناگون ویرایش و آماده سازی کتاب و همچنین سلسله مقاﻻتی در زمینۀ تجارب مراکز دانشگاهی دیگر کشورهای جهان پرداخت. در پی انتشار این گونه مقالات کارساز و راهنما برای صنعت نشر کتاب بود که بحثهایی جدی و همه جانبه دربارۀ این موضوع در مجامع علمی و انتشاراتی کشور درگرفت.

مجلات
از جمله فعالیتهای علمی مهم دیگر مرکز نشر دانشگاهی بنیان نهادن مجلات تخصصی در رشته های علمی گوناگون است. سفارش و گزینش و ویرایش مقاﻻت تخصصی مجلات مرکز متکی بر داوری کارشناسانه و بی غرضانه است. همکاری اعضای برجسته و صاحب نظر دانشگاهها در مقامهای مدیر مسئول، سردبیر، عضو هیئت ویراستاران و گزینش هیئت مشاوران در این زمینه هم چشمگیر بوده است. در همین حوزۀ به ظاهر کوچک، بیش از صدها نفر از متخصصان رشته های گوناگون دانشگاهی همکاری می کنند. یازده مجلۀ مرکز نشر دانشگاهی عبارت اند از: نشر دانش، معارف، لقمان (به زبان فرانسوی)، پژوهشهای ایران­شناختی (به زبان آلمانی)، زبان­شناسی، باستان­شناسی و تاریخ، نامۀ ایران باستان (به فارسی و سایر زبانها)، مجلۀ فیزیک، مجلۀ شیمی، بهداشت جهان، و نشر ریاضی.
مرکز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٠ دو شماره از مجلۀ انسان شناسی و بین سالهای ١٣٧٣ تا ١٣٧٤ و ١٣٨٣ تا ١٣٨٥ دو خبرنامۀ داخلی با عنوانهای قاصد (شانزده شماره) و خبرنامۀ مرکز نشر دانشگاهی (یازده شماره) منتشر کرده است.

سمینارها و همایشها
برگزاری سمینارهای داخلی و بین المللی به منظور بررسی مسائل مربوط به جنبه های گوناگون زبان و نگارش فارسی از دیگر فعالیتهای علمی مرکز نشر دانشگاهی بوده است. اولین سمینار با نام «مسائل نثر فارسی» در سال ١٣٦١، دومین سمینار با نام «زبان فارسی، زبان علم» در سال ١٣٦٣، سومین سمینار با نام «مسائل زبان فارسی در هند، پاکستان و بنگلادش» در سال ١٣٦٥ و چهارمین سمینار با نام «زبان فارسی، زبان علم» در سال ١٣٧٠ برگزار شد. همچنین، چهار همایش «نخستین هم اندیشی واژه گزینی و اصطلاح شناسی» (با مشارکت مرکز نشر دانشگاهی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی) در سال ١٣٧٨، «نخستین هم اندیشی استانداردسازی اصطلاحات نشر» در سال ١٣٨٥، «همایش ملی نشر» در سال ١٣٨٩ و «همایش ادبیات تطبیقی در دهۀ کنونی و چشم­اندازهای آن» (با مشارکت خانه هنرمندان ایران و انجمن علمی ادبیات تطبیقی) را برگزار کرد؛ و دو نشست با عنوانهای «اولین نشست ناشران دانشگاهها و پژوهشگاههای عضو شبکۀ شعف» در سال ١٣٨٩ و «نشست معاونان پژوهشی پژوهشگاهها و مؤسسات پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» را در سال ١٣٩٠ برپا داشت. مرکز نشر دانشگاهی تاکنون چهار سمینار، چهار همایش و دو نشست برگزار کرده است.


سفارش کتابها و مجلات خارجی
گزینش و تهیۀ مواد آموزش و تحقیقی به زبانهای خارجی برای استادان و دانشجویان و به طور کلی طالبان علم از جمله فعالیتهای مهم دیگر مرکز نشر دانشگاهی است. به همین منظور در سال ١٣٦١ بخش سفارشهای خارجی تشکیل شد. مرکز نشر دانشگاهی اولین سازمانی است که پس از انقلاب اسلامی به برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب همت گماشت. در سالهای بعد، این وظیفۀ مهم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد. مرکز نشر دانشگاهی در زمینۀ تشخیص، تأمین و در دسترس قرار دادن کتابها و مجلات خارجی و همچنین سفارش، حمل و فروش آنها با حداقل قیمت ممکن، خدماتی ارزنده به طالبان علم عرضه و در این زمینه تجارب مفید و ارزشمندی کسب کرده است.

دورۀ آموزش ویرایش و ترجمه
سالها این اندیشه مطرح بود که مرکز نشر دانشگاهی سنتهای ارزشمند کاری خود و همچنین آزموده های افراد کارآمد را برای رشد و گسترش اصول ویرایش و صنعت نشر کتاب و مجله به صورت رسمی به دیگران بیاموزد. ﻻزم بود گامی دیگر برداشته شود و نهادی در مرکز تأسیس یابد. مقدمات ایجاد این نهاد آموزشی در سال ١٣٧١ فراهم آمد. در واقع، نخستین بار در کشور نهادی آموزشی تأسیس یافت که وظیفۀ آن آموزش جنبه های گوناگون ویرایش و ترجمه و همچنین توصیف و تحلیل و بررسی امکانات زبان فارسی در زمینۀ تألیف، ترجمه و دیگر موضوعات مربوط به آماده سازی و انتشار کتاب مطلوب و مرغوب است.

تولید و چاپ
بخش تولید و چاپ مرکز نشر دانشگاهی همواره از پیشگامان استفاده از سیستمهای جدید تولید کتاب و تربیت نیروهای زبده و استفاده از این سیستمها در عرصۀ نشر کشور بوده است. این بخش با به کارگیری متخصصان مجرب و آزموده در حوزۀ فنی، همواره از پرمشغله ترین و فعال ترین بخشهای مرکز نشر دانشگاهی بوده است و در کنار وظایف محوله، در زمینۀ تربیت کادرهای جوان حروفچینی، نمونه خوانی، نسخه پردازی، گرافیک و طراحی و نظارت بر چاپ کوشیده است. همچنین، بیشتر کتابها و مجلات با نرم افزارهای مختلف در مرکز حروفچینی رایانه ای می شود.

توزیع
مرکز نشر دانشگاهی برای اینکه کتابها و مجلات خود را به طور مستقیم به دست خریداران کلی و جزئی برساند، بخش توزیع کتاب را در اوایل شروع فعالیت خود دایر کرد. این بخش علاوه بر فروش عمدۀ کتابها و مجلات به کسانی که مستقیماَ به مرکز مراجعه می کنند، با صدها ناشر و مراکز توزیع کتاب و مجله در سراسر کشور نیز ارتباط دارد و فهرست انتشارات خود را در هر سال (دو بار) و فهرست کتابهای تازه منتشر شده و تجدید چاپ شده اش را ماهانه برای آنها می فرستد.

فروشگاه مرکزی
مرکز نشر دانشگاهی علاوه بر فروش کتاب و مجله به صورت عمده از طریق بخش توزیع، در فروشگاه اختصاصی دائمی خود، تمام محصولات تازه چاپ و تجدید چاپ شدۀ مرکز و همچنین دیگر کتابهای دانشگاههای کشور را عرضه می کند. در این فروشگاه علاقه مندان به آسانی می توانند به انتشارات مرکز و همچنین به کتابهای دیگر دانشگاهها دسترسی مستقیم داشته باشند و آزادانه آنها را بازبینی کنند. همچنین، فروش اینترنتی نیز فراهم است.

فعالیتهای دیگر
از فعالیتهای دیگر مرکز نشر دانشگاهی می توان به سه طرح درپی آمده اشاره کرد:
طرح شعف (شبکۀ عرضۀ فراگیر). مرکز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٨، با توجه به رسالت آن در تأمین منابع اطلاعاتی مورد نیاز علمی کشور، با همکاری دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی کشور و با حمایت معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری این طرح را راه اندازی کرد.
سامانۀ نشر مجلات علمی-پژوهشی کشور (سنم). مرکز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٨ این سامانه را راه اندازی کرد. سنم سامانۀ شبکه ای هوشمندی است که بستر مناسب را برای تأمین نیاز پژوهشگران به دسترسی به منابع اطلاعاتی موجود در مجلات تأمین می کند.
پروژۀ آمال (آموزش الکترونیکی رساله نویسی). مرکز نشر دانشگاهی در سال ١٣٨٩ با در نظر گرفتن نیاز دانشجویان به آموزش رساله نویسی، با بهره گیری از تخصص گروههای تخصصی و اساتید مجرب، سامانه ای برای آموزش الکترونیکی رساله نویسی ایجاد کرده است. در این سامانه گامهای رساله نویسی و دروس لازم برای یادگیری نحوۀ رساله نویسی آموزش داده می شود.
  • تاریخ ثبت اطلاعات
    سه‌شنبه 18 آذر 1393
  • شناسه
    20843
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی