رنه گنون

محقق سنت گرا و پرآوازه فرانسوی

رنه گنون؛ Rene Guenon محقق سنت گرا و پرآوازه فرانسوی است.
زندگی:
رنه گنون در 15 نوامبر 1886 در شهر بلوئا زاده شد. پدرش معمار بود. تحصیلات اولیه اش را در زادگاهش سپری کرد. در 1904 به پاریس رفت و به مطالعه در حوزه ریاضیات و سپس فلسفه پرداخت. در جوانی جذب چندین انجمن نهان گرا شد و با کسانی چون لئون شامپرنو آشنا شد که با تصوف و عرفان اسلامی آشنایی داشت. گنون پس از آشنایی بیشتر با آموزه های شرقی، محافل نهان گرای پاریس را ترک گفت.
در 1912 به دین اسلام مشرف شد اما ارتباط خود را با جریان های فکری در پاریس قطع نکرد، از آن جمله ملاقاتهایی با شخصیت های معروفی مانند ژاک مارتین و رنه گروسه و دیگران داشت.
در 1921 نخستین کتابش به نام" مقدمه ای عمومی بر مطالعه عقاید هندو" را که نقطه عطفی در پژوهش های مربوط به آموزه های شرقی در غرب محسوب می شود، منتشر ساخت.
در 1930 پس از مرگ همسر فرانسوی اش، رهسپار مصر شد و تا پایان عمرش به عنوان مسلمان و با نام "شیخ عبدالواحد یحیی" در قاهره ماند. در آنجا با زنی مصری ازدواج کرد و صاحب دو دختر و دو پسر شد. او با مراجع برجسته مسلمان مصر ارتباط نزدیکی داشت، از آن جمله با شیخ عبدالحلیم محمود که بعدها به شیخ الازهر معروف شد. گنون همچنین با محققان و مراجع سنت گرای سراسر جهان از قبیل آناندا کوماراسو آمی، مارکو پالیس، لئوپلدزیگلر و تیتوس بورکهارت مکاتبات بسیار داشت.
بسیاری از غربیانی هم که در جست وجوی تعالیم سنتی (و همچون او در پی احیای سنت) بودند به ملاقاتش می آمدند.
در میان این گروه، فریتیوف شوآن برجسته ترین بود و تا پایان عمر گنون با او ارتباط و مکاتبه داشت. گنون در شب 7 ژانویه 1951 پس از طی یک دوره بیماری، درگذشت و مطابق شعائر اسلامی در یکی از قبرستانهای اطراف قاهره به خاک سپرده شد.
آثار:
گنون درقاهره به کار فکری که در فرانسه آغاز کرده بود ادامه داد و کتابها و مقالات فراوانی به رشته تحریر درآورد. این نوشته ها شامل بیست و نه کتاب و حدود 500 مقاله در حوزه های دین، متافیزیک، علوم سنتی، رمزپردازی و هنر مقدس، نهان گرایی ، باطن گرایی (esotericism) و نقد دنیای مدرن است. مجموع آثار گنون را می توان به چندین مقوله بخش بندی کرد هر چند، به علت سرشت سنتی اندیشه اش، یک ارتباط و پیوند درونی میان آثار گوناگون او وجود دارد. کتاب "مقدمه ای عمومی بر مطالعه عقاید هندو" صرفاً اولین اثری از او نبود که به چاپ رسید، این اثر مقدمه ای عمومی بود بر همه موضوعات عمده و اصلی نوشته هایش از جمله شرح وبیان او راجع به سنت، نقادی دنیای مدرن و بحثی درباره آموزه های شرقی که مبتنی بر وجوه متافیزیکی تعالیمش است.
شماری از کتابهای گنون به طور خاص تر به نقادی دنیای مدرن و به بحث درباره معنا و اهمیت سنت های شرقی در جریان کشف مجدد سنت در غرب اختصاص دارد. این آثار عبارتند از "شرق و غرب"(1924) ، "بحران دنیای متجدد" (1927) و "سیطره کمیت و علایم آخرالزمان" (1945).
گروهی از آثار گنون به پژوهش درباره باطن گرایی و نیز نقد وبررسی نهان گرایی و «معنویت گرایی»های غیراصیل می پردازند. این آثار بدین قرارند: "نکاتی درباره رازآموزی" (1946)، "تئوسوفی یا حکمت الهی تاریخ یک دین دروغین" (1921)،" اشتباه مکتب احضار روح" (1923)، و "رازآموزی و کسب مقام معنوی" (1952).
این آثار هم به متافیزیک و آموزه های شرقی می پردازند: "انسان و صیرورت او در نظر ودانتا" (1925)، "متافیزیک شرقی" (1939)، "معنای رمزی صلیب" (1931)، "مراتب متعدد وجود" (1932).
گنون همچنین آثاری در باب علوم سنتی و مدرن از منظر سنتی به رشته تحریر درآورد از قبیل: "سه عالم بزرگ" (1946)،" اصول حساب جامعه" (1946) و مجموعه مقالاتی که پس از مرگش منتشر شد، "رمزهای بنیادین علم مقدس" (1962).
افزون بر این رنه گنون به ابعاد اجتماعی و سیاسی سنت نیز پرداخته است با آثاری چون دین و دولت یا "حجیت معنوی و قدرت دنیوی" (1929) و "سلطان جهان" (1927). کتاب اخیر که به بحث درباره مرکز متعالی سنت در این جهان می پردازد، همچنان بحث انگیزترین و معمایی ترین کتاب گنون برای متفکرین سنت گرا است.
گنون در بحث از سنتهای گوناگون، عمدتاً بر شرق متمرکز می شود و بویژه به آیین هندو، آیین تائو (یا دائو) و اسلام. هر چند، درباره آیین بودا تقریباً سخنی نمی گوید و فقط بعدهاست که کیفیت سنتی آن را تا حدودی تأیید می کند. سنت مسیحی نیز مورد توجه او بوده و کتابهایی به آن اختصاص داده است از آن جمله: "نکاتی درباره باطن گرایی مسیحی" (1954)، "تعالیم باطنی دانته" (1925) و "سنت برنار" (1929). دکتر سیدحسین نصر در نوشته ای راجع به گنون که یکی از منابع مقاله حاضر است می گوید تأثیر گنون در طول دهه ها استمرار و گسترش یافته است. مشخصه آثار وی عبارتند از تأکید بر سنت، کلیت و نگاه عام، راست کیشی (orthodoxy) و پرداختن به امور ذاتی و اساسی. گنون ناگهان در صحنه فکری و فرهنگی اروپا ظاهر شد و باجدیت عقلی و شور و حمیتی کم نظیر سعی کرد همه «ایسم ها»ی رایج در تفکر مدرن را از راسیونالیسم گرفته تا اگزیستانسیالیسم به کلی از میان بردارد. در پایان کتاب بحران دنیای متجدد می نویسد: «اغتشاش و نابسامانی، خطا و ظلمت فقط به ظاهر و برای مدتی گذران و ناپایدار می تواند فائق آید... و سرانجام هیچ چیز برتر و بالاتر از حقیقت نخواهدبود. شعار آنان باید همان باشد که در روزگاران کهن برخی آشنایان با اسرارمعنوی در غرب داشتند «حق بر همه چیز غالب می شود».