محمدتقی شوشتری

محمدتقی شوشتری معروف به علامه شوشتری یا محقق شوشتری، که در بین مردم شوشتر مشهور به شیخ شوشتری و حاج شیخ بود، یکی از علما و دانشمندان معاصر است که در ساحت حدیث پژوهی خدمات ارزنده و بی سابقه ای انجام داده است.
محمدتقی شیخ شوشتری، فرزند شیخ محمدکاظم، که نتیجه ی شیخ جعفر شوشتری است، به سال ۱۳۲۰ ه.ق.(۱۲۸۱ ه.ش.) در نجف تولد یافت. پدرش اهل شوشتر و مادرش اهل کرمان بود. از خاندانی فرهیخته، دانشمند و اهل علم و فضل است، و پدران او سابقه مبارزاتی بر علیه رژیم های ستمگر داشته اند، تا حدی که پدر او و نیز پدربزرگ او (فرزند شیخ جعفر شوشتری) به خاطر مخالفت و سخنرانی علیه رضاشاه تبعید شده بودند.
وی در مکتب، قرآن و خواندن و نوشتن و خط ترسل را فرا گرفت، و در هفت سالگی به شوشتر بازگشت، و چیزی نگذشت که مادرش دار فانی را وداع گفت. بعد از فوت مادر، مقدمات و سطح را نزد سید حسین نوری، سید محمد علی امام و سید علی اصغر حکیم -که اغلب از شاگردان پدرش بودند- گذراند، و پس از آن نیز با آموزش های استادانی نظیر محمدتقی شیخ الاسلام و سید مهدی آل طیب و پدر خود، در سن شانزده یا هفده سالگی به درجه اجتهاد نایل شد. وی با توجه به نبوغ و ذکاوت فراوانی که داشت، بسیاری از کتاب هایش را بدون استاد مطالعه می نمود: یعنی ابتدای هر کتابی را از استادان فرا می گرفت، و بقیه اش را خود مطالعه می کرد، و به خوبی آن را فرا می گرفت.

بعد از سال ۱۳۵۴ ه.ق.(۱۳۱۴ ه.ش.) به دلیل قانون کشف حجاب به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به عتبات هجرت کرد، و در حوزه های علمیه کربلا و سپس نجف به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد، و در همان جا بود که به حلقه درس شیخ آقا بزرگ تهرانی پیوست و از وی اجازه روایت دریافت کرد. او در آنجا اقدام به تالیف کتاب ارزشمند قاموس الرجال نمود و موفق به کسب اجازه از شیخ آقا بزرگ تهرانی گردید. او به سال ۱۳۶۰ ه.ق.(۱۳۲۰ ه.ش.) پس از سپری شدن دوران رضاشاه به شوشتر مراجعت کرد و ضمن تدریس علوم اسلامی، به تحقیقات خود نیز ادامه داد، و سرانجام در بیست و نهم اردیبهشت سال ۱۳۷۴ هجری شمسی (۱۹ ذی الحجه سال ۱۴۱۵ هجری قمری) در ۹۶ سالگی در شوشتر دار فانی را وداع گفت. شهرت وی به حدی بود که استادش شیخ آقا بزرگ تهرانی در دو جلد از کتاب الذریعه نام او را آورده، و دوازده عنوان از آثارش را یاد نموده است. اکنون منزل شخصی اش، وقف کتابخانه آستان قدس رضوی است.
تالیفات
قاموس الرجال (۱۴ جلد): نانم کامل آن قاموس الرجال فی تحقیق رواة الشیعة و محدثیهم، که ابتدا تنقیح المقال نام داشت؛ پرآوازه ترین و پربارترین کتاب شیخ شوشتری است، در علم رجال.
النجعة فی شرح لمعه (۱۱ جلد)
قضاء أمیرالمؤمنین علی بن أبیطالب علیه السلام (داوری های امیر مؤمنان) : پرانتشارترین اثر شیخ شوشتری که به زبان فارسی دهها بار به چاپ و به زبان انگلیسی هم نشر یافته است. این کتاب نخستین اثر چاپی ایشان هم است.
بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغه (۱۴ جلد): تفسیری موضوعی و انتقادی از نهج البلاغه، که دومین مهمترین اثر ایشان است.
الاخبار الدخیله (۴ جلد): درباره انواع تحریف و جعل روایات
الأوائل (این کتاب با ترجمه و تحقیق محمدرضا مروارید، و با نام «نخستین ها» به فارسی برگردانده شده و از سوی انتشارات نور معرفت در مشهد انتشار یافته است)
الأربعون حدیثاً(چهل حدیث در فضائل ائمه معصومین ع و مسائل فقهی)
البدائع (کشکول)
آیات بینات فی حقیة بعض المنامات (نشانه های روشن در حق بودن برخی خواب ها)
رساله ای در محاکمه بین شیخ صدوق و شیخ مفید در یک مسأله کلامی
الرسالة البصرة فی أحوال البصیریة
رسالة فی تواریخ النبی و الآل (تاریخ چهارده معصوم)
رسالة فی سهو النبی (صلی الله علیه و آله)
شرح وجیزه شیخ بهایی (نخستین نوشته ایشان)
حواشی و استدراکات بر کتاب ثواب الاعمال و عقاب الاعمال
یادداشت های تفسیری قرآن (۲ جلد)
پاسخ به سؤالات کنگرهٔ هزارهٔ شیخ طوسی
مقدمه توحید مفضل (به زبان فارسی)
نوادر الأخبار و جواهر الآثار (به زبان فارسی)
پاسخ به اشکال به دعای ندبه، مطرح شده توسط دکتر شریعتی
و چندین کتاب خطی منتشر نشده
لازم به ذکر است که مصحح و محقق بسیاری از آثار علامه شوشتری، استاد علی اکبر غفاری بوده است.