علی قلی میرزا اعتضادالسلطنه قاجار

علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه (۱۱۹۸-۱۲۵۹ خورشیدی) پسر پنجاه و چهارم فتحعلیشاه و عموی محمدشاه بود.

او از ابتدای جوانی وارد خدمات دولتی شد. وی مجذوب ایده های دوره روشنگری اروپا بود و در اشاعه آنها در ایران کوشش فراوان کرد. در دوران درخشان دارالفنون اعتضادالسلطنه رییس مدرسه بود و در ماندگاری و دوام مدرسه نقش کلیدی داشت. همزمان با ریاست مدرسه در سال ۱۸۵۵ وزارت علوم را تاسیس نمود و ۲۲ سال به عنوان اولین وزیر علوم ایران فعالیت کرد.

علاوه بر مسوولیت های او به عنوان رییس دارالفنون و وزیر علوم، در بازه های زمانی مختلف وی عهده دار مسئولیت های دیگری چون خدمت در وزارت صنایع و بازرگانی، معدن، تلگراف، چاپخانه دولتی و فرمانداری ملایر و تویسرکان نیز بوده است.

اعتضادالسلطنه کتاب های متعددی در زمینه های مختلف از تاریخ تا نجوم تالیف نمود، مهمترین تالیف علمی او برداشتی از تئوری های نیوتون به زبان فارسی است. او کتابخانه و سالن مطالعه ای برای مدرسه سپهدار تاسیس نمود و کتابخانه شخصی خود را در سال ۱۲۴۲ به دارالفنون اهدا نمود. او همچنین مسوول احداث اولین خط تلگراف بین تهران تا زنجان و زنجان تا تبریز بود.

اعتضاد السلطنه عضو گروه ایرانی-فرانسوی ای بود که کتاب گفتار در روش، دکارت را به فارسی ترجمه کرد، این کتاب در سال ۱۲۴۱ با پشتیبانی وزارت علوم چاپ شد. مترجمین علاوه بر مقدمه، بخشی نیز به کتاب افزودند که تئوری های علمی مهم اروپایی به خصوص قوانین نیوتون را به صورت خلاصه شرح می داد. او همچنین ناظر روزنامه ملتی، روزنامه ایالتی ایران و روزنامه علمی دولتی ایران بود.