کتاب های خواندنی درباره امام علی علیه السلام

در این نوشتار با 9 کتاب خواندنی درباره شخصیت و سیره حضرت علی علیه السلام آشنا می شویم.

1- فروغ ولایت

جعفر سبحانی تبریزی

موسسه الامام الصادق (ع)

کتاب فروغ ولایت نوشته نویسنده فرزانه، آیت الله سبحانی با تقسیم حیات نورانی حضرت أمیرالمؤمنین علیه السلام به پنج دوره، مهم ترین جریانات زندگی ایشان را ترسیم کرده است.ایشان در این اثر وزین سعی کرده سیر زندگی ایشان را از طرفی گویا و روان حکایت کرده و از دیگر سو، کاملا مبتنی بر منابع دسته اول تاریخی و روائی باشد.

نکته متمایز این اثر، جامعیت آنست که از همان آغاز زندگی حضرت تا شهادت ایشان، تمام عرصه ها زندگی ایشان را در کنار آیات و روایات مربوطه تشریح کرده و در هر مورد به تبیین بعدی از فضائل حضرت می پردازد.

البته رسالت اصلی این کتاب، ترسیم زندگی شخصی و عادی حضرت است که بخوبی هم از عهده آن برآمده. اما ابعاد شخصیتی ایشان مانند فضائل و مناقب، سخنان و نامه ها، قضاوت ها، کرامت های متحیرالعقول و... هریک کتابی جداگانه می طلبد.

2- علی از زبان علی

سیدجعفر شهیدی

دفتر نشر فرهنگ اسلامی

حکایت زندگانی یک شخص آن زمان جذابیت پیدا میکند و شناخت از یک انسان فراتاریخ آن زمان واقعی تر بوده و به حقیقت نزدیک خواهد بود که از زبان خودش بیان شود.

استاد شهیدی، که یکی از پژوهشگران معاصر تاریخ اسلام است، با آثار غنیّ و پرمحتوایی که در این زمینه از خود به جای گذاشته، توانسته به یکی از ماندگاران عصر تبدیل شود.

وی در روایت جذاب زندگانی أمیرالمؤمنین (علیه السلام) از بیان و گفتار خود حضرتشان استفاده کرده و برهه های گوناگون زندگانی امام را مانند زمان کودکی و مصاحبت با پیامبر، ایمان آوردن به ایشان به عنوان اولین مرد، اولین مرد نمازگذار با پیامبر، همراهی با نبی خدا در غزوات و مجاهیات بی نظر و دیگر وقایع مهم عصر نبوی تا رحلت و خاکسپاری ایشان و سپس امر غصب خلافت و مصائبی که بر ایشان و اهل بیت وارد گشت را تشریح کرده است.

3- امیرالمومنین علی ابن ابی طالب علیهماالسلام

احمد رحمانی همدانی

نشرمنیر

«اگر همه درختان قلم شوند، همه دریاها مرکّب، همه ملائک حسابگر و همه آدمیان نویسنده شوند، هرگز نخواهند توانست فضائل علی بن ابیطالب علیه السلام را شمارش کنند.»

سخن، با این روایت ناب نبوی آغاز می شود. نویسنده که از عالمان دین است، این حدیث شریف را بر دیدگان خود قرار می دهد و در پی بیان قطره ای از دریای فضائل حضرت امیرالمؤمنین علیه اسلام بر می آید.

وی با تسلّط کاملی که بر آیات و روایات این موضوع دارد و با اشرافی که بر منابع تاریخی و حدیثی شیعه و اهل سنت دارد، علاوه بر بیان روایات ناب درباره القاب و مناقب حضرت، فضائل ایشان حتی از زبان مخافان و معاندان را نیز تبیین کرده و به بحث های عمیق روائی و اعتقادی در این موضوع می پردازد تا در نهایت مجموعه کم نظیر و ماندگاری در این موضوع برجای گذارد.

4- اصحاب امام علی علیه السلام

سیداصغر ناظم زاده قمی

بوستان کتاب قم

این که در دورانی از تاریخ، شخصیت بزرگی چون امیرالمؤمنین علیه السلام با یاری چه کسانی توانست برگ مهمی از تاریخ را رقم زده و نقطه عطفی ماندگار ایجاد کند، اهمیت موضوع این کتاب را روشن می سازد.

همچنین علاوه بر اهمیت اصل موضوع، آنچه که این اثر را ارزشی مضاعف میبخشد، اینست که با دسته بندی اصحاب حضرت أمیرالمؤمنین علیه السلام ، یاران صدیق و وفادار حضرتش را از آنانکه پس از مدتی، به هردلیلی از یاری ایشان کناره گرفته و اینان را از اصحابی که بعدها در جرگه مخالفان حضرتش برآمدند نیز جدا کرده و جنبه های مختلف حیات فردی، اجتماعی و سیاسی هریک از آنها را تبیین می کند.

نویسنده در این اثر با تأکید و توجه بسیار بر منابع کهن، شناسائی هزار و 110 نفر از اصحاب را هدف قرار داده است.

5- امام علی در قرآن

علامه عسگری

موسسه علامه عسگری

علامه سید مرتضی عسگری را می­توان از معدود افرادی دانست که هم در زمینه پژوهش و هم فعالیت­های اجتماعی و سیاسی موفقیت های بسیاری را کسب کرده است از جمله موفقیت­های ایشان تاسیس حزب الدعوه عراق می­باشد.

کتاب حاضر در پاسخ به شبهات یکی از علمای بزرگ وهابی است. او که در کتاب خود مساله امامت ائمه علیهم السلام را مورد تشکیک قرار داده است این سوال را مطرح می­کند که اگر امامت تا این اندازه در اسلام مهم است به چه دلیل در قرآن به نام اهل بیت تصریح نشده­ است.

علامه عسگری در این کتاب به این شبهه اساسی با استفاده از آیات قرآن و احادیث مورد قبول اهل سنت پاسخی مستدل داده است. و اثبات کرده که اصل امامت در آیات متعدد قرآن ذکر شده است و دلیل عدم تصریح به نام اهل بیت بیت علیهم اسلام در قرآن را بیان می­کند.

6- المراجعات

علامه سید عبدالحسین شرف الدین

چاپ ونشر بین الملل - مجمع جهانی اهل بیت (ع)

علامه سید عبدالحسین شرف الدین از شخصیت­هایی است در زمینه مباحث کلامی میان شیعه و اهل سنت شهرت داشته و میان علمای شیعه جایگاه ویژه­ای دارد.

کتاب المراجعات حاصل نامه­های دو عالم بزرگ شیعه و اهل سنت یعنی علامه شرف الدین و شیخ سلیم البشری المالکی رییس وقت داشگاه الازهر مصر می­باشد.که در کمال ادب و صمیمیت مطرح گشته است.

محتوای نامه­ها اختلاف اساسی میان دو مکتب یعنی مساله امامت می­باشد. در این نامه­ها شیخ الازهر به ایراد برخی سوالات درباره اصل جانشینی حضرت علی علیه السلام و دلایل آن پرداخته است که علامه شرف الدین با استناد به منابع خود اهل سنت به سوالات او پاسخ داده و یکی از مهمترین کتب در اثبات حقانیت مذهب شیعه است.

7- خصائص الأئمة

سید رضی

آستان قدس رضوی

کتاب حاضر تألیف سید رضی، عالم نامدار شیعه و تدوین کننده نهج البلاغه است. موضوع‏ کتاب زندگانی و سخنان امیر مؤمنان علی علیه السلام‏ است. سید رضی در این کتاب روایاتی را که درباره حضرت علی علیه السلام است جمع آوری نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت تاریخ کامل و گویایی را از زندگانی آن حضرت ارائه نموده است.

کتاب «خصائص الأئمة علیهم السلام» برای تحقیق در زندگی حضرت علی علیه السلام کتابی ارزشمند و قابل توجه است.این کتاب از اولین کتاب‏های معتبری است که به وسیله فقهای بزرگ شیعه درباره زندگانی حضرت امیر علیه السلام نگاشته شده است.

کتاب «خصائص الأئمة علیهم السلام» شامل موضوعات فراوانی درباره زندگانی امیر مؤمنان علی علیه السلام است از جمله: خصائص امیر مؤمنان علی علیه السلام، معجزات آن حضرت، علم آن حضرت به تنزیل قرآن، جنگ با خوارج نهروان، سخنرانی پیامبر اسلام درباره حضرت علی صلوات الله علیهما و آلهما، سخن عمر درباره آن حضرت، سؤالاتی که از آن حضرت شده است، وصیت آن حضرت به کمیل، کلام آن حضرت درباره دنیا و...

8- امام علی و خوارج

سید جعفر مرتضی عاملی

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

در عوان جنگ صفین و درست آن زمان که می رفت پیروزی سپاه اسلام بر نفاق به ثمر بنشیند، ناگهان عده ای از سپاهیان اسلام که مبتلا به جمود ذهنی و غرور قلبی بودند، برخاستند و با مواضع احمقانه و اقدامات خشونت آمیز، مسیر تاریخ اسلام را تغییر داده و باعث شدند جامعه اسلامی از هدایت ناب ائمه معصومین علیهم السلام محروم بماند.

از دیرباز تا امروز توسط مسلمانان و غربیان، کتاب های متعددی درباره این جریان نوشته شده؛ اما ویژگی ممتاز این اثر «جامعیت» آن، همسویی اش با مبانی تاریخی و کلامی تشیع و تحلیل های عمیق و عالمانه نویسنده محقق است. خصوصیت دیگر کتاب تحقیق درباره آغاز شکل گیری آن و فراز و فرودهایش در طول تاریخ تا امروز و مهمتر از آن، ویژگی های عقیدتی و احیاناً علمی و اندیشه ای آنست. همچنین سیاست های راهبردی امیرالمؤمنین علیه السلام در تقابل با این جریان منبعی غنیّ برای الگوگیری امروزین جوامع است که نویسنده به تشریح آن پرداخته است.

9- دانشنامه امام علی ع

جمعی از محققین

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

آدمی همواره در خلأ شخصیت های بزرگ به اسطوره سازی روی آورده و آن را غایت قصوای خویش پنداشته است. اما وقتی علی(علیه السلام) هست، نیازی به اسطوره سازی نیست. او خود اسطوره ای است که توانست فضایل متضاد انسانی را در هم آمیزد و تصویری شگفت انگیز از انسان کامل در این دنیا را از خود به یادگار بگذار.

به حق می توان یکی از قوی ترین پروژه های پژوهشی در موضوع سیره و تاریخ را « دانشنامه امام علی علیه السلام» دانست که دایرةالمعارفی است موضوعی درباره شخصیت، سیره عملی و اندیشه های حضرتش. این اثر شامل یکصد و سی مدخل اصلی و حدود سه هزار مدخل فرعی است که با همکاری بیش از دویست تن از اساتید و پژوهشگران برجسته حوزه و دانشگاه تألیف شده است.

کتاب در ده موضوع کلان سامان یافته است که عبارتند از: حکمت و معرفت، مبدأ و معاد، نبوت و امامت، اخلاق و سلوک، حقوق، سیاست، اقتصاد، تاریخ، سیره، مرجع شناسی

در هر جلد از این کتاب که یک موضوع را به خود اختصاص داده است، مقالات پژوهشی متعددی توسط اندیشمندان اسلامی ارائه شده که به مسأله ای مبنایی و اساسی در آن موضوع پرداخته است.