سید محمدحسین طباطبایی

علامه سید محمدحسین طباطبایی در آخرین روز ماه ذیحجه سال 1321 هـجری قمری در شاد آباد تبریز دیده به جهان گشود، اما در همان سنین کودکی در 5 سالگی مادر و در 9 سالگی پدر را از دست داد و سرپرستی او و برادرش محمد حسن به عهده مردی که وصی پدرش بود، افتاد. اجداد علامه طباطبایی از طرف پدر از اولاد حضرت امام حسن مجتبی (ع) و از اولاد ابراهیم بن اسماعیل دیباج هستند و از طرف مادر اولاد حضرت امام حسین (ع) هستند.

او به مکتبخانه رفت و در آنجا علاوه بر یادگیری قرآن به فراگیری کتاب های گلستان، بوستان و مثنوی و نیزآموزش خوشنویسی زیر نظر میرزا علینقی خطاط پرداخت و پس از آن برای ادامه تحصیل به مدرسه طالبیه تبریز رفت و آموزش های لازم را در خصوص ادبیات عرب، فقه و دانش های اسلامی فراگرفت.

وی علوم فقه، اصول، فلسفه، ریاضیات، رجال را از محضر اساتیدی چون: میرزا علی ایروانی، میرزای نائینی، شیخ محمدحسین اصفهانی، سید ابوالحسن اصفهانی، محمدعلی سرابی، سید حسین بادکوبه‌ای، سید ابوالقاسم خوانساری، سید محمد حجت کوه‌کمری، علی‌اصغر ملکی، میرزا علی آقا قاضی فرا گرفت. پس از بازگشت از نجف، مدتی در تبریز و سپس در قم به تدریس فلسفه و تفسیر قرآن پرداخت و شاگردان مبرزی را تربیت کرد.

ایشان در زمینه فلسفه شرق و فلسفه غرب اندوخته‌های فراوانی داشت و در علومی چون: ادبیات، کلام، نجوم، هیئت و ریاضیات سرآمد بود. آثار علمی بسیاری در زمینه‌های مختلف از علامه برجای مانده که معروف‌ترین آنها تفسیر المیزان، که ثمره‌ای کم‌نظیر از بیست سال تلاش شبانه‌روزی علاّمه بوده و دائرة‌المعارفی از معارف و در بردارنده بحث‌های اعتقادی، تاریخی، فلسفی، اجتماعی و... است. این تفسیر از مهم‌ترین و جامع‌ترین تفسیرهای شیعه در عصر جدید و به‌طور مطلق یکی از چند تفسیر عمده و اساسی در قرن اخیر است و امروزه مشهورترین تفسیر نزد امامیه به شمار می‌رود.

علامه طباطبائی در 18 محرم 1402ق (25 آبان سال 1360ش) دغوت حق را لبیک گفت. حضرت امام خمینی (قدس‌سره) ضمن اظهار هم‌دردی، با برپایی مجلس ختم برای مرحوم علاّمه، این ضایعه را تسلیت گفتند. فردای آن روز از مسجد امام حسن عسکری تا حرم حضرت معصومه، تشییع شد. آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی، از مراجع تقلید شیعه، بر پیکرش نماز خواند و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.


از سید محمدحسین طباطبایی بیش از 30 کتاب و چندین مقاله به جا مانده است. مرکز تحقیقات نور مجموعه آثار او را در قالب نرم افزار آثار علامه طباطبایی منتشر کرده است. بخش کمی از آثار جامع او بدین قرار است:
- تفسیر المیزان
- اصول فلسفه و روش رئالیسم
- شیعه در اسلام
- سنن النبی (ص)
- حاشیه بر اسفار صدرالدین شیرازی
- بدایة الحکمه
- نهایة الحکمه
- و....