رازهای ماه پیامبر (ص) | معرفی جلد دوم مجموعه «ادب حضور» با نام «اسرار ماه شعبان»

«اسرار ماه شعبان» یکی از پنج جلد مجموعۀ «ادب حضور» به قلم استاد "محمدتقی فیاض بخش" است. چهار جلد دیگر این مجموعه عبارتند از: اسرار ماه رجب، اسرار ماه شعبان، اسرار اربعین حسینی و آداب و مراقبات عزاداری امام حسین علیه السلام. استاد محمدتقی فیاض بخش هم سابقۀ عضویت در حزب جمهوری اسلامی را دارد و هم از محضر بزرگان علم اخلاق همچون علامه کرباسیان، شهید مطهری، علامه عسگری، علامه حسن زاده و فقهای بزرگی همچون مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی و حاج شیخ جواد تبریزی بهره برده است. اما شاید استادی که بیشترین بهره را از او برده اند، استاد اخلاق "آیت الله سعادت پرور" است. در واقع استاد فیاض بخش یکی از نوزده فردی است که به اذن آیت الله سعادت پرور اجازۀ تربیت داشته اند. تمام این ها را گفتم تا بدانیم کتابی را که می خواهیم معرفی کنیم در واقع اثری از استادی آگاه و مسلط است؛ از این رو معرفی این کتاب هم سخت است و هم مورد خوش وقتی.
این مجموعۀ پنج جلدی در قطع جیبی منتشر شده است. به صورت کلی نگارش این مجموعه، ما را به یاد کتاب هایی همچون «اقبال الاعمال» اثر "سید بن طاووس" و «المراقبات» اثر "میرزا جواد آقا ملکی تبریزی" می اندازد؛ چه این که این دو کتاب منبع مهمی برای نویسنده به شمار آمده اند. اسرار ماه شعبان از چگونگی آداب ورود به ماه شروع می شود و تا آداب ختمِ این ماه ادامه می یابد. نویسنده، این ماه را بر اساس احادیث مأثور، ماه نبی اکرم صلوات الله علیه می داند؛ از این رو سالک را وا می دارد تا حریم رسول اکرم را در این حفظ نماید. در ادامه نویسنده به آداب رؤیت هلال این ماه اشاره کرده و سپس از سرّ نام گذاریِ این ماه به شعبان و نقش حاملان عرش الهی در این ماه اشاره می کند. در بخش بعد، اعمال و مراقبات ماه شعبان در دو محور «مراقبات باطنی» و «مراقبات عبادی» اشاره می شود. مراقبات عبادی را نیز در شش بخش غسل، صدقه، استغفار و توبه، مناجات شعبانیه و صدقه بیان می کند. در این بخش صلوات بر پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت او تمرکز بیشتری شده و حجم بیشتری نسبت به سایر بخش ها دارد. بخش دیگر کتاب، بیان ایام خاص ماه شعبان است. در ادامه به چگونگی ختم اعمال ماه شعبان و عرضۀ آن به درگاه خداوند پرداخته می شود. در آخر کتاب نیز باز توصیه بر مراقبت نسبت به این ماه شده است.
شاید در ابتدا مباحث مطرح شده در این کتاب برای برخی خوانندگان کمی سنگینی کند، اما رفته رفته خواننده با قلم و ادبیات مؤلف کنار می آید. از آن جا که ماه شعبان، ماه پیامبر گرامی اسلام است و صلوات بر آن حضرت توضیح نسبتاً مفصل تری نسبت به سایر بخش ها دارد، از بررسی معنی لغوی آن گرفته تا جایگاهش نسبت به سایر اذکار و آثار و اوقات صلوات و همچنین اشارتی به صلوات های مهم در ایام سال، شاید کمتر در این قد و قامت، به این موضوع پرداخته شده باشد و این، یکی از نقاط قوّتی است که خواننده را بهره مند از کتاب می سازد. استاد فیاض بخش همانند اساتیدِ خود روش «تربیت توحیدی» دارند. این مکتب مبتنی بر آموزه های دینی است و توأمانی شریعت، طریق و حقیقت همواره در آن لحاظ می شود. از این منظر ابتنای مسائل تربیتی کتاب بر آیات و روایات و ادعیه است و سعی ایشان آن است لطایف و دقائق این منابع را به خواننده عرضه بدارد. آغاز کتاب نیز با اهمیت ماه شعبان شروع می شود که آغاز خوب و پرقدرتی است.
برای خواننده ای همچون من انتظار آن است که کتابی با حجم و تفصیل بیشتر را در دستان خود ببیند. به عنوان مثال در تفسیر «حاملان عرش» مباحث فلسفی و عرفانی بیشتری را می توان آورد، یا در خصوص«مناجات شعبانیه»، حضرت استاد فقط به بیان چند بند از این مناجات اکتفا می کند، در حالی که نیک می دانیم این مناجات یکی از غرر بزرگ ادعیه است و بزرگان همواره به خواندن و تأمل در آن سفارش کرده اند. اشاره به چند فراز، خواننده را اقناع نمی کند و یک حسرت را برای او باقی می گذارد که ای کاش حضرت استاد توضیح بیشتر و مفصل تری را از فرازهای این کتاب ارائه می کردند! در خصوص صلوات نیز همین مسئله وجود دارد. با توجه به مهجوریت این ذکر، علی رغم گسترش زیاد آن در جامعه، اما جای آن دارد که علما و اساتیدی همانند استاد فیاض بخش، قسمت مهمی را به این ذکر اختصاص دهند و ابعاد آن را مفصل تر مورد اشاره قرار دهند. همچنین برخی موارد دیگر را نیز استاد ذکر ننموده اند، چه این که در این ماه نمازهایی وارد شده که استاد در اعمال این ماه، به صورت مستقل به آن اشاره نکرده اند.
این کتاب هرچند مبتنی بر روش پیشینیان خود است، اما نوآوری ها و ظرافت های خاص خود را دارد که به صورت سینه به سینه حفظ شده اند و اکنون در این کتاب به خواننده عرضه می شود، به گونه ای که مشابه آن در آثار دیگران نیست. از این رو، توصیه بنده خواندن این کتابِ کم حجم، اما غنی، به خصوص در ایام ماه شعبان است. شایان ذکر است این کتاب، توسط نشر «واژه پرداز اندیشه» در سال 1398 روانه بازار کتاب شده است.