کابوس امپراتور منفور | جستاری درباره کتاب «کشتن امید»

ویلیام بلوم فعال سیاسی و منتقد سیاست های خارجی و از کارکنان سابق وزارت امور خارجه ایالات متحده ی آمریکا است که از منظری تاریخ نگارانه کتابی در باب دخالت های آمریکا و سازمان سیا اعم از نظامی و تروریستی و... در طول نیمه ی دوم قرن بیستم میلادی با نام، « کشتن امید»  نوشته است. این  کتاب به  ترجمه ی منوچهر بیگدلی خمسه  واز نشر اطلاعات وارد بازار نشر شده است که  خواندن این کتاب خالی از لطف نیست.

در جنگ جهانی دوم در حدود 400هزار سرباز آمریکایی کشته شدند که در مقایسه با تلفات جنگی کشورهای دیگر نسبتا کم بود. در سال 1945 ایالات متحده ی آمریکا به یک ابر قدرت نظامی و اقتصادی در جهان تبدیل شد و جای انگلستان را گرفت.  آمریکا با استفاده از استراتژی مهار، سلطه‌ی خود بر جهان را  سر لوحه ی  سیاست‌های خارجی خود قرار داد.

«کشتن امید» نگاهی موشکافانه و منصفانه به تحولات سیاسی هفتاد کشور بعد از جنگ جهانی از سالهای 1945 تا 2004 به واسطه‌ی مداخله و سیاست خارجی و فشار نظامی و روحی روانی ایالات متحده ی آمریکا بر این کشورها دارد و تحولات سیاسی و نظامی 56  منطقه از مناطقی را که آمریکا با سیطره ی خود تحت تاثیر قرار داده، مورد بحث و حلاجی قرار می‌دهد.

پس از پایان جنگ جهانی دوم واژه‌ای کلیدی به نام جنگ سرد وارد سیاستهای نظامی و خارجی دو ابر قدرت جهانی شد. ایالات متحده ی امریکا دوست داشت که چهارچوب و شالوده ی سیاسی کشورها را زیر نظر خود بگیرد و قدرت مطلق کشورها باشد. و بالاخره  آمریکا با تکیه بر قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی خود رهبری جهان غرب را بر عهده گرفت و سپس در تمام جهان این سیطره را گسترش داد. در کتاب کشتن امید از ویلیام بلوم می خوانیم که نقش آمریکا بر هر کدام از کشورها چگونه بوده وچه پیامدهای سیاسی را داشته است. پیامدهایی که خط کلی سیاستها را بر زیر لوای کمک و خیرخواهی جوامع و کشورها تغییر و یا به انحطاط کشیده است.

در پیشگفتار این کتاب نگاه و غلبه ی آمریکا در محو شوروی به عنوان  یک سر دیگر  جنگ سرد و قدرت بلوک شرق و تجسم روسیه ی شوری به صورت تیمارستانِ مردمان بینوایش، می‌خوانیم که ایاات متحده ی آمریکا چه تمهیدات تبلیغاتی را به کار بست تا دنیا قدرت بلوک شرق را جنایتکار بالفطره و یاغی سیاسی بشناسد و باور کند. و آمریکا خود را چگونه بعنوان  ناجی و پدرسالار مردم دولتهایی معرفی می‌کند که ممکن است به کمونیستها بپیونندند و در پس این پدرسالاری چیزی جز کشتار و جنگ و نابودی نیست.

در ویکی پدیا می خوانیم که: کمونیسم به جنبشی سیاسی_ علمی_ اقتصادی کلاسی گفته می شود که از قرن نوزدهم میلادی، بیشتر بر پایه ی اندیشه های کارل ماکس و مانیفست کمونیسم  مطرح است. مارکس برای تعریف فاصله و اختلاف خود با سوسیالیسم غیر کارگری قرن نوزدهم عنوانی را که جنبش سوسیالیستی کارگری به خود داده بود، یعنی کمونیسم برگزیدند.  به عبارتی دیگر طرفداران کمونیسم و سوسیالیسم  به اقتصاد مطلق دولتی معتقد بودند و از اقتصاد ازاد ابا داشتند و واولین کشوری که از این طریق در روسیه شکل گرفت شوروی سابق بود.  مردان سیاسی آمریکا، مردم آمریکا و سپس مردم دنیا را، در معرض تلقینات بی امان ضد کمونیستی قرار دادند. سیاستمداران  ایالات متحده ی آمریکا برای پاک سازی کشورها  از کمونیسم و به نام رهایی و آزادی از کتابهای درسی و چاپ موضوع در روزنامه ها با عناوین درشت و سخنرانی  و خطبه های کشیش ها  و تصاویر برنامه ریزی شده، هم سود جسته و مردم آمریکا را برای کمونیسم ستیزی آماده کردند. به طوری که مردم آمریکا با موضع گرفتن در برابر کمونیست، جهان پیرامون خود را با این جمله: « ما» در مقابل «آنها » می شناختند و سوا می کردند. همچنین در پیشگفتار به تفصیل اطلاعاتی درباره ی تاریخچه ی جنگ سرد و کمونیسم ستیزی آورده شده که کمک شایانی به درک مبسوطی از این دو واژه و کارکردش در نگاهی به تحولات سیاسی دیگر کشورها با رویکرد سیاستمداران و مداخلات ارتش ایالات متحده ی آمریکا در سراسر کتاب دارد.

 نثرکتاب «کشتن امید» روان و لحن خوب وواژگان بی ریا و در عین حال واقعی و ملموس و ساده نوشته شده است که هر خواننده و مخاطبی را با سطر سطر کتاب درکیر کرده و فهم او را از سیاستهای خارجی امپریالیسم جهانی بالا می برد.  در هر فصل با سابقه ی سیاسی هر کشور آشنا شده و تاثیر و کنش آمریکا و پیامدهای حضور و قدرت سیاسی و نظامی امریکا را می بینیم و درک می کنیم.

نویسنده با سابقه‌ی سیاسی خود و مستنداتی که ارائه می دهد واقعی بودن  و صحت مطالب را تصدیق می کند. تحسین « نوام چامسکی» و «گور ویدال» وهمچنین « الیور استون» از فعالان سیاسی وقت امریکا به اهمییت و مستند بودن این کتاب، مهر تایید می زند.

کشتن امید در 56 فصل تهیه و تنظیم شده که فصل نهمش به تاریخ ایران در سال 1953 همزمان با دوره ی مصدق و بازگشت شاه به ایران نگاه دارد. در این فصل میخوانیم که با دخالت آمریکا و البته بریتانیا بر سر مصدق که خواهان ملی شدن نفت است، چه می‌آید و چگونه واقعه ی 28 مرداد و توازن روان شناختی از سوی مردم  و زنده باد  و مرده باد در یک روز!  بر علیه مصدق رقم خورده است. نقش سیا و تظاهرات حزب توده و رسانه ها  در این عملیات و پیامدهای این کودتا خواندنیست. برکناری محبوبترین سیاستمدار آن دوره ی ایران به عنوان یک وطن پرست شرافتمند با سیاستهای دخالت جویانه ی ایالات متحده ی آمریکا نقش مهمی در بازگشت شاه از رم به ایران و پرداخت غرامت سنگینی به بریتانیا و دادن سهم قابل توجهی از نفتِ ملی شده به آمریکا با توجه به اظهارات مستند در کتاب، محل توجه و اهمیت است.

در انتها ته نشین ذهنی  و دستاورد فهمی که با خواندن این کتاب عایدمان می شود محکومیت رفتار خشن آمریکا و طرز فکر سلطه طلبانه و بیمارگونه و امپراتوری طلبانه ی است که اکثر مردان سیاسی ایالات آمریکا در قبال جمهوری‌ها و حاکمیت‌های کشورهای دیگر با پایان گرفتن جنگ سرد دارند. با خواندن اثر ویلیام بلوم در می‌یابیم که آمریکا بیم این را دارد که دولتی خیال قدرت و  نقش منطقه ای شدن را   داشته باشد و کابوس تساوی با قدرت ایالات متحده خواب راحت را بر آمریکا حرام کرده است . قدرت سیاسیآمریکا  بر مبنای همین تفکر در سراسر جهان پایگاههای نظامی علم کرده است تا از شکل گیری هر قدرت منطقه ای پیشگیری کند. جالب توجه است که در کشورمان،  پایگاه نظامی آمریکایی وجود ندارد و شاید به صراحت بتوان گفت که مهمترین عامل کابوس های ایالات متحده ی آمریکا را، قدرتمند شدن کشور ایران در منطقه شناخت.