عاشورا و نیاز نسل امروز... | معرفی کتاب «پدر، عشق و پسر»

قیام عاشورا را نمی‌توان با واژه‌هایی چون «حادثه»، «واقعه» و «رویداد» تعبیر کرد؛ بلکه ماجرای جاودانه‌ای است که با گذشت 1400 سال، هنوز حلاوت و تازگی دارد تا نویسندگان را وادارد دست به قلم ببرند و از هر سو و منظر روایت کنند مقتل‌ها را.

قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) با نداشتن عِده و عُدۀ کافی در برابر ظلم، الگویی تاریخی می‌شود تا هر جا ظلمی چیره شده، خونِ حقیقت به جوش آید و از پسِ آن، روایت‌ها و داستان‌ها جان بگیرند و سر نیزۀ حقیقت بشوند. در این مسیر، نویسنده‌ای جان‌دارتر قلم می‌زند که شناخت و تأسی بیشتری از این مکتب داشته و بیشتر زانو به شاگردی ساییده باشد.

قیام سال 61 هجری، الگویی برای نسل جوان جهت جلوگیری از انحراف و تحریف دین است. در عین حال نیز رابطۀ شیعیان، به‌ویژه نسل جوان با حماسۀ قیام عاشورا باید فراگیر، عاقلانه و عاطفی باشد تا همۀ مردم بر اساس ظرفیت و استعدادهای درونی خود از این سرچشمۀ معرفت و فضیلت بهره‌مند شوند. نقش نویسندۀ مذهبی در زنده نگاه داشتن قیام امام حسین(ع) و واقعۀ عاشورا سازنده بوده و باید با قوّت ادامه یابد. نویسندۀ متعهد با توجه به پتانسیل و ظرفیت‌های خود در احیای مراسم مذهبی، از قلمش استفاده می‌کند تا تحول خوبی در زمینۀ فرهنگ دینی و رشد جامعه به ‌وجود آید.

«سیدمهدی شجاعی» در کتاب پدر، عشق و پسر سعی کرده هر دو جنبۀ احساسی و منطقی قائله را در نظر بگیرد و پیش ببرد. کتاب در دَه مجلس، برابر با دهۀ محرم، چیده و روایت می‌شود. عنصر تعلیق در پایان هر مجلس و کشش برای خواندن بقیۀ اثر، از نکات قوی کتاب است. شجاعی با نثر و آدابِ نوشتنِ داستان‌های آیینی آشناست و پیشتازی دارد در این مقال. داستان فقط روایت علی‌اکبر(ع) از زبان «عقاب»، اسبِ همراهش، در کارزار کربلا نیست؛ در پی دیدن تصاویر کربلا و شناخت شخصیت علی‌اکبر(ع)، ما با صلابت حضرت زینب(س) و بی‌قراری و تأثیر امام حسین(ع) بر همگان و دشمن و عمر سعد، نیروی ضدقهرمانِ داستان و متخاصم، آشنا می‌شویم؛ هم‌چنین تقابل ظالم و مظلوم و بر حق بودن و ناحق بودن را درک می‌کنیم.

شجاعی، مستند و تخیل را به هم آمیخته و داستانی راست و ناراست با روایتی فانتزی دارد از حادثه‌ای بزرگ که هزاران بار به تصویر کشیده شده و روایتش را بسیار شنیده‌ایم. در کتاب پدر، عشق و پسر فرازهایی از زندگی حضرت علی‌اکبر(ع)، پسر برومند امام حسین(ع)، به تصویر کشیده می‌شود. انتخاب راوی از همان ابتدا مخاطب را شگفت‌زده می‌کند. اسبِ بخشیده‌شده از طرف رسول خدا(ص) به علی‌اکبرِ حسین(ع) به نام «عقاب»، راوی داستان است با زاویۀ دید اول شخص که با نثری روان وقایع را روایت می‌کند. نویسنده در سراسر کتاب از وقایع تاریخیِ قابل استناد که منابع آن در انتهای کتاب هم آمده، روایت‌های قابل توجه و اثرگذاری را بازگو و صحنه‌سازی می‌کند. در روایتِ ساده و شاید هزار بار شنیدۀ واقعۀ تشنگی و طلب آبِ علی‌اکبر از پدر، شجاعی لحظه‌ای ناب را به تصویر می‌کشد و این‌که چرا با وجود اطلاع از بی‌آبی، پسر از پدر آب طلب می‌کند و پدر چه می‌کند تا عطش پسر فرونشانده شود و دوباره به کارزار بر‌گردد و به شهادت برسد؟ بیان رمز و راز این صحنه، اوج کلام شجاعی است که در کتاب‌هایش از سقای کربلا و حضرت زینب(س) و حضرت فاطمه(س) داستان‌ها گفته است؛ رمز و رازی که آن را در پسِ عشقی الهی و ناب بین پروردگار و عبدش و پدر و پسر و هدفشان می‌توان شناخت. نویسنده در این صحنه با تأمل و آشنایی با مطلب، صحنۀ جان‌دار و پویایی را نقش بسته است که جای تأمل و حظ دارد؛ و می‌توان از پسِ قصه‌ها و به دور از جنبۀ احساسیِ واقعۀ کربلا درس‌ها آموخت. در این خصوص، دکتر شریعتی نیز تذکر داده‌اند به تحت تأثیر قرار نگرفتن در بُعد احساسی کربلا و بشارت می‌دهند همگان را به الگو قرار دادن امام حسین(ع) در تمام جنبه‌های زندگی‌مان.

کتاب‌های بسیاری در مدح امام حسین(ع) و فرزندان و یارانشان نوشته شده تا نسل‌های بعد بتوانند با جنبه‌های متفاوت و عظیم واقعۀ کربلا آشنا شده و از آن درس بگیرند. دیدگاه و نثر و قصه‌گوییِ سیدمهدی شجاعی قابل توجه بوده و می‌توان آثارش را در قالب قصه برای آشنایی نسل جدید با وقایع تاریخیِ دینی به نوجوانان توصیه کرد؛ چونان که نسل امروز هنوز تشنۀ فضیلت و عدالت است و در سرخوردگی تباهی‌ها به دنبال آرمان‌شهر خود می‌گردد. پیام قیام امام حسین(ع)، رهایی از ظلم و ایستادگی در برابر ظالم است و این پیام در دنیای امروز می‌تواند الگویی برای نسل جوان باشد. داشتن معرفت کافی و آگاهی کامل جوانان و آیندگان از تاریخ کربلا باعث می‌شود تا نهضت کربلا به هر شکلی، حتی در قالب قصه و داستان هم که مطرح شود، از انحراف در امان بماند، و این در سایۀ مطالعه و منابع مستند و کافی نویسندۀ اثر است. توجه به درس‌ها و عبرت‌های عاشورا برای نسل جوان ضروری بوده و باید به این مهم واقف باشیم که قیام کربلا، اعتراض علیه ظلم، قدرت‌طلبی و زورگویی بود و تلاش کنیم فلسفۀ قیام کربلا درست تبیین شده و در گردوغبار ناآگاهی‌ها گم نشود. کم کردن فاصله بین نسل امروز و جنبه‌های پراهمیت کربلا و انتقال ارزش‌های شاخصه‌های روز عاشورا به نسل جوان، از مهم‌ترین وظایف نویسندگان به شمار می‌رود. امید که شاهد آثاری برجسته در زمینه‌های دینی و تاریخی و درخور توجه برای نوجوانان و جوانان باشیم!