مستندسازی پیشرفت | معرفی کتاب «خروج از خیابان سئول»

قوام ملت‌ها به تاریخ و فرهنگشان است و اولین مواجهه با این کلام را در خود کتاب می‌بینیم: «شیوۀ امیر{کبیر} این بود که صنعتگران را با دادن سرمایه و منحصر کردن تولید در اختیار ایشان تشویق می‌کرد. ... حمایت‌های امیر از صناعات، بسیار زود به بار نشست؛ به طوری که در تهران کاروان‌سرایی را آماده کردند تا این صنعتگران مصنوعات خود را در آن‌جا به تماشا و فروش بگذارند. این کاروان‌سرا که "مجمع الصنایع" نام گرفت، پدرِ نمایشگاه‌های امروز است.»

همگی به خوبی می‌دانیم که تاریخ ملت‌ها با وجود تلخی‌ها و شیرینی‌ها و شکست‌ها و پیروزی‌ها در هر زمینه‌ای، تجارب گران‌بهایی در دل خود دارد که بهتر است از آن‌ها درس گرفته شود. بی‌شک، تاریخ صد سال پیش ایران با توجه به جنگ‌ جهانی دوم و دست‌گذاری امپراتوری‌های غربی بر فرهنگ و منابع اصلی ایران مثل نفت، و بعد از هشت سال دفاع مقدس و زمان سازندگی، رویارویی با اژدهای «تحریم» بیشتر تلخی داشته تا شیرینی؛ اما در همین دوران افول و دست‌بسته بودن، اتفاقات مثبت و امیدبخشی رخ داده که متأسفانه به خوبی ثبت و مستند‌سازی نشده است. برای جلوگیری از این فراموشی‌های مستندسازی‌نشده و محکم کردن ریشه‌های ملی باید تجربیات موفق مستند، نوشته و بایگانی شود و در قالب هنر برای امیدسازی و آگاهی به دست مردم برسد. دلیل مهم‌ترِ مستند‌سازی تجربیاتی که به دست باکفایت گذشتگان انجام شده، این است که نسل‌های بعدی برای شروع فعالیت‌ها و اقدامات خود هراس نداشته باشند و بدانند لازم به طراحی مجدد و شروع از نقطۀ صفر نبوده و به پشتوانۀ ثبت و مستندسازی‌ها می‌توانند راحت‌تر راه پُرفرازونشیبی را که پیش رو دارند، بروند.

به خوبی می‌دانیم کتاب، اولین شیوۀ ثبت و هم‌چنین مستند‌سازی برای رساندن هنرمندانۀ تجربیات مفید و آزموده‌شده به نسل‌های آینده‌ است و با مطالعۀ این کتاب‌ها راحت‌تر می‌توانند در جریان درست کار قرار بگیرند و شاید با همین نگاه بتوانیم به سؤال «خواندن این کتاب به درد چه کسانی می‌خورد؟» و یا «این دست کتاب را به چه کسانی پیشنهاد کنیم؟» جواب شفاف و سرراستی بدهیم.

در سال‌های اخیر با واژه‌ای روبه‌رو هستیم به نام «شرکت‌های دانش‌بنیان». به موجب آیین‌نامۀ تشخیص شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، شرکت‌های دانش‌بنیان، ‌مؤسساتی خصوصی یا تعاونی هستند که به منظور افزایش علم و ثروت، توسعۀ اقتصادی بر پایۀ دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزۀ فناوری‌های برتر و با ارزش افزودۀ فراوان (به‌ویژه در تولید نرم‌افزارهای مربوط) تشکیل‌ می‌شود.

در کتاب «خروج از خیابان سئول» بارها با این کلمه روبه‌روییم؛ موضوعی که کتاب حاضر آن را با همین دانش، روایت‌ می‌کند؛ روایتی داستانی از «نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت ایران» در خیابان سئول. با خواندن کتاب «خروج از خیابان سئول» به قلم حامد حاجی‌پور، سعیدحسین رفیعی و سید مجتبی قافله‌باشی درمی‌یابیم پیشرفت ایران در زمینه‌های صنعت و فناوری در کجای سازوکارهای تولیدی قرار دارد. هم‌چنین خرج کار دستمان می‌آید که با الگویی نوآورانه و سازماندهی‌های مدبرانه، فرصت خوبی برای بازاریابی و فروش محصولات پیشرفتۀ آزمایشگاهی تولیدکنندگان داخلی و ایرانی به دانشگاه‌هایی که چشم امیدشان برای خرید تجهیزات با تبدیل ریال به دلار از کشورهای دیگر است، فراهم می‌شود.

در کتاب می‌خوانیم نمایشگاه سبک جدیدی از حمایت از شرکت‌های ایرانی بوده و با زحماتی که شرکت‌های دانش‌بنیان، مسئولان معاونت علمی و مسئولان نمایشگاه کشیده‌اند محصولات فناورانۀ ایرانی به کشورهای دیگر شناسانده شده و اکنون به کشورهای مختلف از جمله چین، روسیه، عراق، عمان و برخی کشورهای اروپایی، آفریقایی و آمریکای لاتین صادر می‌شود. کتاب «خروج از خیابان سئول» به این پرسش می‌پردازد که چرا با وجود دست‌آوردهای مهمی که در زمینه‌های علمی کسب کرده‌ایم، هم‌چنان از لحاظ صنعتی پیشرفت چشم‌گیری نداریم؟ و روایت داستانی در حمایت‌های صورت‌گرفته از فناوری نانو و شرکت‌های فعال در آن است که با بررسی تجربۀ نمایشگاه ساخت تولیدات داخلی، یک سیاست و نظریۀ حمایتی نیز توصیه کرده که به عنوان یکی از مزایای این کتاب قابل بیان است.

در «خروج از خیابان سئول» از تجربۀ موفق «نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران‌ساخت» می‌خوانیم که در حمایت از کالای ایرانی و فروش بیشتر و سوددهی و جلوگیری از خرید بی‌رویه و بدون‌ توجیه از محصولات خارجی توسط مردم و به‌ویژه مدیران دولتی، چه سختی‌هایی از سر گذرانده‌ شده است. می‌خوانیم وقتی بازرسان و مدیران مشابه خارجی برای بازدید از نمایشگاه آمده بودند و دست‌آوردها و توانمندی‌های شرکت‌های ایرانی به آن‌ها نشان داده می‌شد، چقدر تعجب می‌کردند و باورشان نمی‌شد که ایران توانسته به چنین سطحی از دانش و فناوری دست یافته باشد که این صحنه‌ها، امیدواری گروه به آینده را می‌ساخته است. به جرئت می‌توان گفت: گروه‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند به یک نظریۀ بومی برای حمایت از کالاهای داخلی دست پیدا کنند و محصولات ایرانی در سالیان اخیر با نصف قیمت به کیفیت مشابه و حتی بالاتر از محصولات مشابه خارجی رسیده‌اند.

کتاب «خروج از خیابان سئول» توسط انتشارات الگونگار پیشرفت و در قالب روایی داستانی به رشتۀ تحریر درآمده و با مقدمۀ صابر میرزایی ـ از صاحب‌نظران برجستۀ کشور در حوزۀ سیاست‌گذاری ـ که خواندنش خالی از لطف نیست و با مشارکت پژوهشکدۀ سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف و با حمایت صندوق توسعه فناوری نانو با نثری روان راهیِ بازار کتاب شده است. با توجه به مستند بودن مطالب، خوش‌بختانه کتاب زبانی مناسب و شیوا داشته و خوش‌خوان است و مخاطب می‌تواند به راحتی با دغدغه‌های موجود در کتاب هم‌ذات‌پنداری کند. خواندن این کتاب به علاقه‌مندان سیاست‌گذاری، مدیران و فناوران و جوانانی که می‌خواهند وارد این عرصه شوند، توصیه‌ می‌شود.