جستاری دربارۀ کتاب «مقام محمود» اثر سید محمدمهدی میرباقری

هرسال با شروع محرم، برنامه می ریختم و خودم را آماده می کردم تا مراسم دهه اول مدرسه فیضیه را از دست ندهم. انگار محرم برای من با هیئت «ثارالله» قم و چای های شیرینش و نشستن در اتاق های مفروش فیضیه تعریف می شد. می نشستم و در همهمه زنان و کودکان، گوش می سپردم به صحبت های استاد میرباقری. غرق می شدم در مباحثش و سیر می کردم در داستان ها و روایت ها و موضوعاتی که در این ده شب بر فراز منبر می گفت. منبر که تمام می شد، من بودم و بارانی از معانی که بر اتاق های فیضیه باریده بود و ما را غرق کرده و در خود فرو برده بود.

با چنین حظ و خاطره و ذهنیت خوشایندی از استاد میرباقری، برایم جای هیچ شک و شبهه ای نماند که کتاب «مقام محمود» را بخوانم و در میان صفحات کتاب، روحم را پرواز دهم.

در خیالم پناه گرفتم در یکی از اتاق های مفروش فیضیه و گویی استاد بر فراز منبر با من سخن می گفت و «مقام محمود» را شروع کردم به خواندن.

آنچه من از پیامبر اکرم و جایگاه رفیع ایشان نزد پروردگار می دانم، در مقابل ندانسته هایم بسیار بود و این کتاب فرصت مغتنمی بود تا اندکی معرفتم نسبت به پیامبر ختمی مرتبت را افزایش دهم.

در مقدمه کتاب توضیح داده شده است که این کتاب، شامل نُه گفتار از مجموعه مباحث استاد "سیدمحمدمهدی میرباقری" در برنامه تلویزیونی سمت خداست که عنوان گذاری، ویراستاری، مستندسازی و تنظیم گردیده و با عنوان مقام محمود «سیر در درجات توحید با شفاعت نبی اکرم» ارائه شده است. 

اگرچه بستر تولد این کتاب از یک برنامه تلویزیونی است که مخاطب عام دارد، اما در همان صفحات آغازین کتاب درمی یابیم که برای فهم و درک مطالب و موضوعات مطرح شده در کتاب، به تمرکز و توجه نیاز داریم و این کتاب، کتابی نیست که بتوان با سرعت خواند و از آن عبور کرد. این اتفاق بیش از هر چیز به دلیل سنگین بودن موضوع کتاب و نیز وجود روایت های متعدد و پرمعنایی است که درک و فهم آن ها دقت بیشتری می طلبد.

در «مقام محمود» بیش و قبل از هر چیز، جایگاه و شأن و منزلت وجودیِ نبی اکرم(ص) را می شناسیم و استاد، با زبان مستدل و مستند خود، از مقام بی بدیل نبی مکرم سخن می گوید و ما را در عظمت بی انتهای محمدی سیر می دهد.
در اواسط کتاب و درست در هنگامه درک اندکی از مقام رفیع پیامبر(ص)، یک سؤال در ذهن خواننده ایجاد می شود که مگر خداوند در قرآن نفرموده که پیامبر بشری مثل بقیه است، پس چگونه یک نفر از ابنا بشر می تواند چنین جایگاهی داشته باشد؟

تقریباً در میانۀ کتاب و در گفتارهای پنجم و ششم، نویسندۀ کتاب با موقعیت شناسی بجا به کمک خواننده می آید و جنبه بشری پیامبر اکرم(ص) را برای ما رمزگشایی می کند: 
«پیامبر(ص) در این دنیا لباس بشر پوشیده اند و چیزی که ایشان را از جنبۀ بشری متمایز می کند، وحی ای است که به ایشان می شود... ایشان بشری است که تمام اخبار غیب به ایشان عطا شده و ایشان هم همه را بر سر این سفره دعوت کرده اند؛ راه آن را هم این طور نشان می دهند که اگر وارد وادی ولایت اهل بیت من شوید و تخلف نکنید، به مقصد رساندن شما به عهده من؛ من همه شما را از این رزقی که خدا به من داده است برخوردار می کنم.»

گفتار اول تا گفتار هفتمِ کتاب به لحاظ موضوع و مضمون، مطالب سنگین تری دارد که درک آن، نیازمند توجه بیشتری است. اما دو گفتار پایانی کتاب، یعنی گفتارهای هشتم و نهم کتاب، با عناوین «صلوات دریچه معرفت به امام» و «صلوات شعبانیه و شفاعت شعبانیه نبی اکرم تا مقام رضوان» به لحاظ نوشتاری، روان تر از بخش های پیشین است و به لحاظ موضوعی نیز برای خواننده آشناتر.

اگرچه در همین گفتارها نیز، ظرافت و توجه خاص نویسنده مشهود است و مخاطب به تجربه معنوی عمیق و شیرینی می رسد:
«صلوات یک ذکر معجزه آمیز و یکی از معجزه های نبی اکرم(ص) است. اگر ایشان هیچ معجزه ای نداشتند جز این که فرموده بودند "هر وقت نام من را می برید، صلوات بفرستید" همین نشان دهندۀ پیغمبری ایشان بود؛ یعنی کسی که در چنین افقی است که می داند چگونه امت را به خودش متصل کند و به وادی شفاعت وارد نماید، آن هم به این آسانی و با ذکر صلوات، پس او پیامبر است.»

مطالعۀ گفتار هشتم کتاب، دریچه ای تازه به روی ما می گشاید و مبحث مطرح شده درباره صلوات، بسیار خواندنی است و شیرینیِ این ذکر را برایمان صدچندان می کند.

کتاب در گفتار پایانی، به شرح «صلوات شعبانیه» می رسد و نکات مطرح شده در این بخش، اگرچه علمی و مستند و بر پایه های محکمی است، اما به اندازه یک داستان عاشقانه و رمانتیک، کشش عاطفی دارد و احساسات ما را برمی انگیزاند. نکاتی که درباره مقام رضوان، شفاعت و راه رسیدن به خدا گفته می شود، بسیار زیبا و تأثیرگذار است:
«اگر پیامبر شب ها تا صبح روی پنجۀ پا عبادت و استغفار می کردند، برای ما بوده است. با عبادت های ایشان است که درها به روی ما باز شده و فتوحاتی برای ما حاصل می شود.»
کتاب به پایان می رسد و من در خیالم هنوز گوشۀ فیضیه آرام گرفته ام. یا محمد! مرا در پناهت بگیر که تو کهف الحصینی!
اللهم صل علی محمد و آل محمد