نویسنده حوزه اندیشه کتاب «علم مدرن، علوم انسانی» را بیانگر نقطه آغاز ظهور علوم اسلامی برای تغییر تقسیمبندی علوم انسانی جهان غرب عنوان کرد و گفت: امروز رسیدن به جایگاه علوم جدید بر اساس حکمت اسلامی امکانپذیر است و باید با نقد و به چالش کشیدن علوم انسانی، زمینههای بروز علم جدید را با تقسیمبندی متفاوت فراهم آورد.
شهریار زرشناس در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار داشت: علوم انسانی و ارتباط آن با علم مدرن، بحث اصلی این کتاب است که 50 صفحه نخست آن را تعریف علم مدرن اختصاص میدهد و بعد از آن تئوریهای علوم انسانی و ارتباط آن با علم مدرن، مولفهها و مبانی علوم انسانی، تاریخ علوم انسانی سیر تحول و تغییر آن و چهرههای اصلی و پدران علوم انسانی نظیر منتسکیو، هابس و روسو را عنوان میکند.
زرشناس گفت: بخش دیگری از این کتاب به آغاز ورود علوم انسانی در ایران اختصاص دارد که چگونه رشتههای اصلی آن نظیر سیاست، اقتصاد، روانشناسی و جامعهشناسی در آن ظهور کردند و برای نخستین بار کدام نویسندگان و مترجمان، علوم انسانی را به ایران آوردند.
وی افزود: برخی از این کتابها نظیر کتاب سیاست فروغی و همچنین ترجمه کتاب « علم و ثروت» آدام اسمیت، «توسعه علم در اقتصاد» و همچنین آثاری در حوزه روانشناسی است که بعد از ورود علوم انسانی به ایران تالیف و ترجمه شدند. بخش دیگر کتاب «علم مدرن، علوم انسانی» به بیان رابطه این علوم با انقلاب اسلامی ایران میپردازد و بیان میکند که برای اسلامی کردن این علوم باید از کجا کار را آغاز کرد و آن را به مسند نقد کشید.
وی درباره جایگاه علوم انسانی در ایران گفت: علوم انسانی در دوران بحران مدرنیته در اوایل قرن 18 در اروپا ظهور کرد و در قرن 19 پیامآور مدرنیته شد و جای علم فلسفه و کلام را گرفت. علوم انسانی نیز مصادف با دوران غربزدگی ایران به کشورمان وارد شد و به دلیل خصایص ویژه حاکم ایران، آنها مدرنیته سطحی را از آن اقتباس کردند که از مراتب پایین مدرنیته بود. همین فقدان اقتباس خودآگاهانه باعث شد تا با ورود علوم انسانی به ایران، اتفاق ویژهای در زمینه این علوم در ایران رخ ندهد.
زرشناس افزود: واقعیت آن است که ریشههای علوم انسانی در سیاست، اقتصاد، جامعهشناسی و روانشناسی توسط فرماسونرها در ایران پیریزی شد و کسانی که به عنوان نخستین نویسندگان و مدرسان این حوزه در دانشگاهها مشغول به کار شدند، تحت تاثیر افکار آنها بودند، افرادی نظیر مانند فروغی که کتاب علم سیاست را نوشت یا روانشناسی دکتر صدیقی. اینها افرادی سکولار بودند. زمانی که این شاکله وارد ایران شد، برای ترویج مدرنیته نیز برنامهریزی شده بود تا در ساختار مدرن خود نسلی را تربیت کند که در خدمت اهداف تمدن مدرن باشد.
نویسنده حوزه اندیشه تصریح کرد: اگر جامعه ایرانی بخواهد مدرن شود، باید علوم انسانی را گسترش دهد و برای گذار از آن باید آن را به نقد بکشد، به این معنی که تئوریهای این رشته در اندیشههای بزرگان علوم انسانی نظیر «وبر» را از منظرهای گوناگون به نقد و چالش بکشد.
مولف اثر ادامه داد: انتقادهای وارده میتواند اصل شکلگیری علوم انسانی را مورد تجدید نظر قرار دهد، زیرا بر اساس نظرات اندیشمندان غربی، علوم به دو دسته طبیعی و انسانی تقسیم میشود که اساس علم مدرن است، در حالی که بر اساس حقیقت تفکر اسلامی، این تقسیمبندی قابل تغییر است، همانطور که قبل از تقسیمبندی علوم انسانی، تقسیمبندیهای دیگری مطرح بود.
زرشناس خاطرنشان کرد: بحثی مهم و مطرح در این کتاب، گرایش و سمت و سو یافتن به علم دینی با وحدتی تنگاتنگ است که بر اساس آن تقسیمبندی علم مدرن نادیده گرفته میشود. در واقع، برای رسیدن به این تحول باید مباحث به نقد کشیده تا از پارادایمهای علم مدرن خارج شود. این خروج هم از حکمت اسلامی برمیآید و میتواند بر اساس علم دینی وارد تقسیمبندی جدید شود.
مولف درباره رسیدن به این تحولات بیان داشت: این تحول بر عهده متفکران یک جامعه است که اغلب حکیمان را در تمامی زمینهها شامل میشود. این افراد میتوانند فراتر از عادتها بروند و با شکستن ظواهر، ساحت یک علم جدید را رقم بزنند که با استفاده از آن مبانی علوم انسانی را زیر سوال ببرد.
زرشناس تصریح کرد: نقد مبانی و طرح سوال زمینهای رسیدن به تولید علم جدید است. در علوم انسانی تولید علم کار ساده نیست و برای رسیدن به آن باید مراحل آزمون و خطای بسیاری را سپری کند
وی خاطرنشان کرد: توجه به جایگاه علوم انسانی از منظر حکمت اسلامی، آغازگر راهی است که حکایت از تغییرات در علوم و نیازمندی آن به تقسیمبندی جدید دارد که امروز به صورت پراکنده مطرح میشود، اما میتواند مانند تحول علم در غرب، در جوامع اسلامی صورت بگیرد و طی دورهای متمادی به جایگاه خود دست پیدا کند. در واقع، این امر یک فاز جدید در عالم جدید است که برای پاسخگویی به نیازها تلقی میشود و پرسشها و سوالهای تازه و تفکرات نوینی را مطرح میکند .
زرشناس در پایان گفت: این کتاب که مراحل پایانی تالیف خود را سپری میکند، برای چاپ، به نشر «پسفردا» سپرده و تا اوایل سال 1390 منتشر و روانه بازار نشر خواهد شد.
گفتنی است همه آثار این نویسنده اندیشمند در فروشگاههای دفتر نشر معارف و سایت پاتوق کتاب موجود و قابل تهیه است.