کتاب یاد شده اثر نوشتاری علامه آیت الله استاد جوادی آملی است که تبیین، تفسیر و توصیف ابعاد مختلف شخصیت علی(ع) با رویکردی عرفانی و قلمی برهانی به رشتة نوشته درآمد تا عرفان ناب و عارف حقیقی را در آینه وجود امام عارفان و قبله شاهدان و اسوة سالکان متجلی ساخته و معیار جامعی از حیث مفهومی و معرفت شناختی و مصداقی و پدیدار شناختی فراروی جویندگان صادق عرفان و سلوک عرفانی و تشنه گان وادی معرفت و معنویت قرار دهد که از محکمِ محکمات است تا همه متشابهات ساحت عرفان در پرتو و پناه آن تأویل و تفسیر گردد...
کتاب یاد شده اثر نوشتاری علامه آیت الله استاد جوادی آملی است که تبیین، تفسیر و توصیف ابعاد مختلف شخصیت علی(ع) با رویکردی عرفانی و قلمی برهانی به رشتة نوشته درآمد تا عرفان ناب و عارف حقیقی را در آینه وجود امام عارفان و قبله شاهدان و اسوة سالکان متجلی ساخته و معیار جامعی از حیث مفهومی و معرفت شناختی و مصداقی و پدیدار شناختی فراروی جویندگان صادق عرفان و سلوک عرفانی و تشنه گان وادی معرفت و معنویت قرار دهد که از محکمِ محکمات است تا همه متشابهات ساحت عرفان در پرتو و پناه آن تأویل و تفسیر گردد. کتاب مذکور از خامة توانای حکیم متأله، فقیه برجسته، مفسر قرآن کم بدیل، عالم آگاه به زمان و خبیر و عارفی سترگ تراوش کرد که همه الفاظ و سطور کتاب حافل و حامل معارف عمیق و آموزه های دقیق و بینش زا و بصیرت آفرین است چه اینکه عرفان ناب را از راه شخصیتی که آیت کبرای خداست به تصویر کشیده و کتاب را در فصل های شش گانه به شرح ذیل تدوین نموده اند.
فصل یکم: حیات و علم، تبیین حیات و پیوند آن با اندیشه و انگیزه آدمی، تقسیم علم به حصولی و حضوری و راهیابی خطا در علم حصولی، میزان سنجش معلومهای حسی و ارزیابی مراتب معرفت مباحث این فصل را تشکیل داده اند. فصل دوم: تفاوت عرفان با کلام و حکمت؛ امتیاز عرفان از علوم دیگر از نظر روش، جایگاه حیات عارفانه و سنجش آن با حیات حکیمانه، نقش ابزاری برهان برای عرفان و محدودیت عقل در ارزیابی معارف در این فصل بررسی شده است. فصل سوم: جهان بینی عارفانة امام علی(ع): در این فصل با استفاده از آیات قرآن و استمداد از سنت معصومان(ع) اثبات شده که جهان بینی امام علی(ع) عارفانه، یعنی شهودی و حضوری بود نه حکیمانه و متکلمانه، یعنی حصولی. فصل چهارم: سِرّه و سنت عارفانة امام علی(ع): بر پایه شهودی بودن جهان بینی امام علی(ع) در این فصل اثبات شده که سیرت و سنت آن امام(ع) در شؤون گوناگون، مانند دعوی، عبادت، دعا، دعوت و تولی و تبری شاهدانه بود. فصل پنجم: حیات عارفانه امام علی(ع) از منظر اهل البیت(ع): بهترین مُعِّرفان حیات شاهدانه علوی، اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند.
از این رو با استعانت از سخنان آن بزرگواران حیات عارفانه علی(ع) اثبات و بررسی شده است. فصل ششم: حیات عارفانه امام علی(ع) از منظر رجال علمی؛ برخی سخنان مُعِّرفان بشری در باره علی(ع) چونان کلینی، صدرا المتألهین، ابو علی سینا، جاحظ بصری، احمدبن حنبل، خلیل بن احمد و ابن ابی الحدید در این فصل بررسی شده است.