حج، باطن و سرّی دارد که فقط شاهدان و عارفان آن را مشاهده میکنند. حج، عبادتی شگفت انگیز و حیرت آور و آکنده از راز و رمز و اشارات اسرار آمیز است. تنها انبیا و اوصیا با فلسفه و اسرار مناسک حج آشنا هستند، اما هر حاجی باید برای درک اسرار و معارف حج، کنجکاوی، پرسش، بحث و بررسی داشته باشد.
این اثر که به اختصار و با رویکردی قرآنی، روایی و عرفانی نگاشته شده، تشنگی و علاقه بیشتری برای تفکر، اندیشه، تأمل، تعمق و تدبر بیشتر درباره اسرار و معارف حج ایجاد می کند و در واقع فراخوانی است برای اندیشیدن در باب فریضه دینی رمزآلود.
این اثر در دو بخش و 11 فصل تألیف شده است؛ در ابتدای این اثر پس از بیان مقدمهای، به چند مبحث از جمله لزوم درک اسرار حج، توجه به عزت ربوبیت و ذلت بندگی، اندک بودن حج گزاران واقعی، اعلام حج از سوی ابراهیم(ع)، فضیلت دهه اول ذی حجه، وجوب حج بر مسلمان و غیرمسلمان، پاداش حج و کیفر ترک حج، پرداخته شده است.
نویسنده در بخش اول این اثر که با عنوان «عمره تمتع» نگاشته شده، در شش فصل به میقات و احرام، حرم مکه، مسجد الحرام، کعبه، طواف، و سعی میان صفا و مروه اشاره کرده است.
برخی از مباحث این بخش عبارتند از: فلسفه حرمت نگاه در آینه، فلسفه حرمت لباس دوخته شده برای مردان، فلسفه حرمت جدال، فلسفه حرمت شکار، و فلسفه حرمت زناشویی در ایام حج، امنیت اقتصادی حرم، کراهت ماندن در مکه، احکام اختصاصی حرم، بهترین مکان های مسجدالحرام، راه سلوک ابراهیم(ع) به مقام ابراهیم(ع)، فلسفه طواف و اماکن مسجد الحرام.
«حج تمتع» عنوان دومین بخش از کتاب «سیری در اسرار و معارف حج» است که در پنج فصل با عناوین عرفات، مشعر، منا، رمی جمرات و ذبح قربانی.