عوالم وجود: بررسی تطبیقی دیدگاه ابن سینا و سهروردی درباره عوالم کلی وجود

ابن سینا درباره حقیقت معاد می نویسد: «معاد را در لغت از «عود» برگرفته اند و «عود» باز آمدن باشد و معنی معاد جای باشد یا حالتی که چیزی در او بود و از آن جدا شد و باز بدو باز آید.» به عبارت ساده تردر واقع مقصود از معاد اشاره به سیر صعودی موجودات صاحب نفس مانند انسان به سوی جایگاه اصلی خود که همان تشبیه به عالم عقول است می باشد. در واقع مبدا از اشرف مخلوقات (عقول) شروع و به سوی (اسطقسات) می رسد و انسان که صاحب نفس است برای بازگشت به جایی که متعلق به آن بوده سیر صعودی وجود دارد که در اصطلاح به آن معاد گفته می شود.

بنابراین در نظر ابن سینا نفس انسانی، جوهری است مجرد از ماده که به وسیله عقل فعال با حدوث بدن، حادث می شود. نفس انسانی با اتصال به این عقل فعال، قوای خود را که پایین ترین مرتبه آن عقل هیولایی است به مرحله فعلیت می رساند و سپس مراحل بعدی نیز با اتصال به کمال خود می رسند. از طرف دیگر ایشان مبدا و ابتدای آفرینش را چنین می داند، ابتدا عقل سپس نفس و بعد از آن اجسام هستند که وجود می یابند و درباره معاد اعتقاد دارد که معاد انسان اینگونه است که به مبادی عقلیه تشبیه پیدا می کند و گویا در نظر ایشان عالم وجود بر خود دور می زند…