واره: درآمدی به مردم شناسی و جامعه شناسی تعاون

«واره؛ درآمدی به مردم شناسی و جامعه شناسی» نام کتابی از دکتر مرتضی فرهادی است که اولین بار در سال 1380 توسط وزارات جهاد کشاورزی به چاپ رسیده است. این کتاب در چاپ سوم در 545 صفحه و یازده فصل توسط شرکت سهامی انتشار مجدداً منتشر گردید. لازم به ذکر است که این کتاب در سال 1381 به عنوان کتاب برگزیده بیستمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در زمینه علوم اجتماعی شناخته شده و دیپلم افتخار و جایزه جشنواره زن روستا را نیز بدست آورده است.

در این کتاب که یکی از وسیع ترین تحقیقات میدانی در زمینه بررسی و تبیین نوعی همکاری و مشارکت در بین زنان ایرانی است، بعضاً از آیین ها و رسوم بومی موجود در روستاها و مناطق دور و نزدیک کشور یاد شده است که پرداختن به آنها نیازمند مجموعه ای دیگر می باشد و توضیح پیرامون تک تک آنها در مباحث کتاب حاضر نمی گنجد. این نیز خود نشان از گستره و عمق بسیاری از آداب و رسوم کهن سرزمین باستانی و تاریخی ما دارد.

شاید مطالعه این کتاب در نگاه اول چندان جذاب و مفید فایده ننماید، اما توجه به کلیت آن از دو منظر قابل تأمل است. از یک سو آشنایی با رسمی کهن در بین زنان روستایی و عشایر، آن هم با داشتن ترتیبات خاص و سنت های وسیع، نشان می دهد که چنین موضوعاتی جای بررسی بیشتر داشته و عدم توجه به آن با توجه به روند تدریجی نابودی آنها، در درازمدت به حذف چنین آیین هایی از حافطه تاریخی این مرز و بوم می انجامد. در حقیقت این نکته ارزش مردم شناخی تحقیق فوق را می رساند و در واقع باید گفت یکی از فواید شناخت و فهم تعاونی های سنتی همچون واره، فراهم سازی زمینه، فضا و پتانسیل فرهنگی مناسب جهت آفرینش و آموزش هرگونه مشارکت و تعاونی است. از سوی دیگر با فراتر رفتن از ابعاد مردم شناختی این کتاب، سازمان واره با پیچیدگی های خاص خود به عنوان یک نمونه، ما را با به این نگاه که روستا نیز همچون شهر دارای پیچیدگی های ساختاری است، البته از نوعی دیگر، نزدیک می کند.