برخی از اندیشمندان، منازعات پیش آمده میان آمریکا، شوروی و انگلیس برای حل و فصل بحران اشغال ایران در جنگ جهانی دوم را سرآغاز جنگ سرد دانستهاند. بحرانی که آثار و پیامدهای فراوانی بر روندهای سیاسی تاریخ معاصر ایران گذاشت. شورشهای آذربایجان و فارس را باید از مهمترین این پیامدها به شمار آورد. در این کتاب، ضمن اشاره به نقش اساسی بریتانیا در شکلگیری تداوم و پایان این بحران، با بررسی اسناد تاریخی، نوع نقشآفرینی لندن بر بستر این شورشها با هدف تجزیه تمامیت ارضی ایران واکاوی شده است.
کتاب تکاپوی انگلستان برای تجزیه ایران با نگاهی به غائله آذربایجان و نهضت عشایر جنوب در بحبوحه جنگ جهانی دوم اثر جواد حق گو از انتشارات مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.