فرهنگ نامه اندیشه سیاسی

کتاب فرهنگ نامه اندیشه سیاسی به همت حسن رضایی از انتشارات پژوهشکده باقرالعلوم منتشر شده است.

از جمله مسائلی که بشر از دیرباز با آن سر و کار داشت شکل‌هایی از نظم اجتماعی و گونه‌هایی از سازمان سیاسی، اقتدار سیاسی و زمامداری سیاسی بوده است. تا زمانی دراز این نظم و نهادهای اجتماعی بنا به سنت جریان داشته‌اند و مردم آنها را بنا به سنت می‌پذیرفتند؛ اما سرشت دگرگون شونده‌ی زندگی هر بار بحران‌هایی با خود داشت که مردم را درباره چون و چرایی صورت‌های زندگی اجتماعی مثل قانون، اقتدار، دولت به بازاندیشی وامی داشت.

در واقع این بحران‌ها همواره آغاز پرسشها و اندیشه‌های تازه بود. اندیشه‌هایی که با پرسش از ماهیت پدیده‌هایی چون اقتدار سیاسی، سامان سیاسی، نهادهای سیاسی و دولت سر و کار دارد اندیشه سیاسی خوانده می‌شود؛ به عبارت دیگر اندیشه‌های سیاسی، عبارت‌اند از: «تلاش‌های روشمند برای پاسخ‌گویی به پرسش‌ها و حل مشکلات پیش‌آمده در زمینه قدرت نهادینه‌شده».

تا به حال آثار فراوانی در ترسیم این سیر نوشته شده است که هر کدام از زاویه دید مخصوصی به روایت این مسیر دست زده‌اند. «فرهنگ‌نامه اندیشه سیاسی» نیز از جمله آثاری است که این مسیر تفکر را مورد توجه قرار داده است. به همین سبب، گروه پژوهه پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام در اواخر دهه هشتاد شمسی طرح نگارش مدخل‌های اندیشه سیاسی را در ضمن کلان‌طرح «فرهنگ‌نامه جامع علوم اسلامی انسانی» پیشنهاد داد.

طرح و اجرای این مجموعه در سال 1387 شمسی برعهده بخش فلسفه و کلام قرار گرفت و این کار بعد از مدخل‌یابی و بررسی و تنظیم آنها، در سال 1388 شمسی به‌طور رسمی آغاز شد و بعد از سه سال کار پیوسته در سال 1391 شمسی به پایان رسید.

این اثر با ساختار و روشی دگرگون، پس از ارزیابی استادان، نخست در وب‌‌گاه علمی پژوهه منتشر شد و سپس توسط دکتر حسن رضایی، مدخل‌های لازمی که روند منطقی و علمی مباحث کتاب در گرو آن‌ها بوده، نگاشته، به مجموعه افزوده و در مرحله سوم، مجموعه مقالات بازبینی، اصلاح و پس از ویرایش علمی، برای انتشار در قالب کتاب، فصل‌بندی گردید.

در استخراج مدخل‌ها سعی شده است به تمامی مباحث مهم اندیشه سیاسی پرداخته شود. موضوعاتی همچون
اپوزیسیون، اتوپیا، اتوکراسی، اتوکرات، ارتجاع، از خود بیگانگی، استعمار نو، اسلام سیاسی، اشاعره، اصلاح طلبی، اعتصاب، افکار عمومی، اقتدار، اقتصاد سیاسی، اگزیستانسیالیسم، امپریالیسم، امت، امنیت، دموکراسی، انقلاب، توسعه سیاسی، جمهوری، جمهوری اسلامی، ولایت فقیه و ... در این فرهنگ‌نامه بررسی شده‌اند.

از مزایای این مجموعه، دسترسی آسان به موضوعات و مدخل‌های مرتبط با اندیشه سیاسی به ترتیب حروف الفباست. همچنین در این طرح در نظر بوده است که مباحث مهم و اساسی مطرح در اندیشه سیاسی، تبیین و در عین قابل فهم و استفاده بودن برای عموم طلاب و دانشجویان؛ در طرح مباحث، وزانت علمی آن‌ها حفظ شود.