کتاب خاطرات سعداله خان درویش رئیس مجاهدین نظامی جمعیت جنگل، توسط جهانگیر درویش گردآوری شده است و در انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است. این کتاب، بخشی از خاطرات و مشاهدات «سعدالله خان درویش»، رئیس مجاهدین نظامی «جمعیت جنگل» است که به کوشش فرزند او گردآوری و تدوین شده است.
سعداله خان درویش، در بهار 1268 شمسی در قریهای به نام کدیو که یکی از ییلاقات کجور است، به دنیا آمد. وی خاطرات خود را از دوران کودکیاش زمانی که ناصرالدین شاه برای گذراندن یک تابستان به روستای کدیو آمد، آغاز میکند. در ادامه فراز و نشیبهای زندگی وی و حوادث انقلاب جنگل به تصویر کشیده شده است. کتاب خاطرات سعداله خان درویش رئیس مجاهدین نظامی جمعیت جنگل با تصاویری از اسناد مربوط به انقلاب جنگل و عکسهایی از زندگی خصوصی نویسنده همراه است.
کتاب را باید به دو بخش تقسیم کرد، بخش اول به معرفی سعدا... خان، خاستگاه خانوادگی و جایگاه علمی وی پرداخته و به اخذ دیپلم وی از آلیانس فرانسه و اخذ مدرک حقوق از سوئیس و برسی مشاغل حقوقی ودولتی وی اشاره دارد و بخش دوم به فراز و فرود جمعیت جنگل و مبارزات و منش میزا و یارانش اشاره دارد، خاطراتی که نوعی آسیب شناسی جمعیت جنگل نیز در آن به چشم میخورد ، سعدلله خان درویش با کسب اعتماد میرزا کوچک خان توسط وی به مهم ترین پست های این جمعیت تا سطح "ریاست مجاهدین نظامی جنگل" منصوب میشود، او همچنین به عنوان نماینده ی اصلی نهضت جنگل مسولیت مذاکره با بسیاری از گروهها و جریانات موافق و مخالف را بعهده میگیرد.
در بخش دوم به محورهای مهمی از نهضت جنگل که موارد زیر بخشی از مهمترین آنها باشد اشاره میشود: - ظرفیت وجودی بالای میرزا در مقابله همزمان با روس ، انگلیس و دولت مرکزی - نگاه ملی و " فرا قومیتی_ منطقه ای" میرزا به مسئله استعمار و استبداد با برسی مرامنامه 33 بندی جمعیت جنگل - نقش قراداد استعماری1298(1919) در تشدید خصومت میرزا با بیگانگان و دولت مرکزی ایران - اشتباهات نا معقول و احساسی میرزا در پناه دادن به افراد تحت تعقیب حکومت مرکزی و خیانتهای بعدی همان افراد به او - افزایش فشارها و توطئه ها بر علیه میرزا با قدرتمندتر شدن رضاخان و پیمان شکنی و فریبکاری عوامل دولتی رضاخان در مذاکرات و تعهدات - تاثیرات منفی جدایی ها ، اختلافات و خیانتهای داخلی اعضا بر نهضت جنگل تا حد شکست آن