کلیات علوم اسلامی - جلد اول: منطق - فلسفه

این کتاب اولین مجلد از مجموعه ی سه جلدی «کلیات علوم اسلامی» و شامل دو بخش " منطق " و " فلسفه " است. درس اول در واقع مقدمه ای بر این دو بخش بوده ودر آن تعریف روشنی از واژه ی «علوم اسلامی» انجام شده است.

بخش اول (منطق) مشتمل بر درس های دوم تا شانزدهم می باشد که مجموعاً به تبیین تعاریف و اصطلاحات علم منطق اختصاص یافته است.

بخش دوم (فلسفه) شامل ده درس است که به طور کلی می توان آن را به سه فصل تقسیم نمود. در فصل اول که شامل درسهای اول و دوم است ، استاد به توضیحاتی کلی درباره فلسفه و فلسفه ی اسلامی پرداخته اند. در این فصل معنای فلسفه در فرهنگ اسلامی و فرهنگ غربی و تفاوت علم و فلسفه ، مورد بحث قرار گرفته و به شبهات مربوط به معنی متافیزیک و جدا شدن علوم از فلسفه اشاره شده است.

فصل دوم (درس سوم تا ششم) گذاری است تحلیلی به تاریخ فلسفه و به طور کلی تفکر در فرهنگ اسلام. در این فصل، استاد نخست به اختصار ، روشهای چهارگانه فلسفه مشـّاء و اشراق و نیزکلام و عرفان و تفاوت آنها را با یکدیگر شرح داده و سپس سیر طبیعی این چهار بینش و نزدیکی آنها با یکدیگر و تبلور آنها را در حکمت متعالیه ترسیم کرده اند و آنگاه با تفصیل و توجه بیشتری ، معنی و اهمیت حکمت متعالیه ی ملاصدرا و کتاب گرانقدر " اسفار اربعه " را بیان کرده اند.

فصل سوم که از درس ششم آغاز می گردد ، با تقسیم بندی مسائل فلسفه شروع می شود و به دنبال آن روشی اتخاذ می شود که تا پایان کتاب ادامه می یابد. مطابق این روش، استاد بدون آنکه بخواهند وارد مباحث دقیق و استدلالی فلسفی شوند، صرفاً مفاهیم و اصطلاحات مهم فلسفه ی اسلامی را توضیح داده اند. در این فصل مفاهیمی از قبیل «وجود و ماهیت»، «عینی و ذهنی»، «حدوث و قـِدَم» ، «ثابت و متغیر»، «علت و معلوم» و «وجوب و امکان و امتناع» مورد بحث قرار گرفته است.

این کتاب از دو بخش «منطق» با شانزده درس و «فلسفه» با ده درس تشکیل شده است. بخش اول: منطق که شانزده درس این بخش به شرح ذیل می باشد: 1-مقصود از علوم اسلامی چیست؟ 2-علم منطق 3-موضوع منطق 4-تصور و صدیق 5-کلی و جزئی 6-حدود تعریفات 7-بخش تصدیقات- قضایا 8-تقسیمات قضایا 9-احکام قضایا 10-تناقص- عکس 11-قیاس 12-اقسام قیاس 13-ارزش قیاس(1) 14-اقسام قیاس(2) 15-اقسام قیاس(3) 16-ضاعات خمس. بخش دوم: فلسفه ده درس این بخش به شرح ذیل می باشد: 1-فلسفه چیست؟(1) 2-فلسفه چیست؟(2) 3-فلسفه اشراق و فلسفه مشاء 4-روشهای فکری اسلامی 5-حکمت متعالیه 6-مسائل فلسفه 7-عینی و ذهنی 8-حادث و قدیم 9-علت و معلول 10-وجوب و امکان و امتناع.