آخرین آواز قو!: بازکاوی شخصیت و عملکرد شیخ فضل الله نوری بر اساس «آخرین برگ» زندگی او و «فرجام» مشروطه

کتاب آخرین آواز قو!، بازکاوی شخصیت و عملکرد شیخ فضل الله نوری بر اساس «آخرین برگ» زندگی او و «فرجام» مشروطه است. این کتاب نوشته علی ابوالحسنی (منذر) است و در انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران منتشر شده است.

کتاب مشروطه و پرونده سیاسی شیخ را باید از آخر به اول خواند آخرین برگ کارنامه شیخ باطل کننده برچسبهای ناچسب! چون کوه استوار! چون موج خروشان! دانش و پارسایی؛ دو ویژگیِ بارزِ شیخ شهید همیشه یار و غمخوار مردم بود محبوب دلِ پاکان شیخ در «رجال شناسی»، از دیگران جلوتر بود! سرکه انداختیم، شراب شد! (ندامت مشروطه خواهان در پایان کار) تقی زاده نیز به خطایِ خویش اعتراف می کند! آخرین آواز قو، واپسین تیرِ آرش!

کتاب آخرین آواز قو!، نمونه ای از کتاب­ های تحقیقی و مستند درباره شیخ فضل الله نوری است که توانسته به خوبی و با توجه به احوالات شخصی عناصر دخیل در مشروطه، دو کار مهم را انجام دهد. اول معرفی کتاب­های مناسب برای اهل تحقیق و دوم ایجاد فضای حقیقی و بدور از تحلیل و جریان شناسی از تاریخ. این هر دو را کمتر می­توان در کتب تاریخی مشاهده کرد. فصول ابتدایی کتاب کمی کند پیش می­ رود اما بعد از معرفی شخصیت ­های دخیل، جبران مافات می شود و خواننده از مطالعه کتاب، کمال لذت را خواهد برد. رجوع به اسناد دست اول، از مهمترین ویژگی­ های این کتاب کوچک اما ارزنده است.