اخلاق در قرآن - جلد اول (مشکات)

کتاب حاضر، جلد اول کتاب اخلاق در قرآن، نوشته محمدتقی مصباح یزدی است و در انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) به چاپ رسیده است. این کتاب، پس از طرح مباحث مقدماتی و فلسفی در باب اخلاق، اخلاق انسانیِ مورد نظرِ قرآن را در سه بخش اخلاق الهی، اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی به بحث می گذارد. به این ترتیب، مجموع مباحث اخلاق در قرآن، در چهار بخش تدوین یافته است:

بخش اول به مفاهیم و کلیات اخلاق ـ که همان مباحث مقدماتی است ـ می پردازد؛ بخش دوم اخلاق الهی را بررسی می نماید؛ بخش سوم درباره اخلاق فردی است که در جلد دوم گرد آمده؛ و بخش چهارم اخلاق اجتماعی را مورد پژوهش قرار می دهد، که جلد سوم را به خود اختصاص داده است.

در بخش مفاهیم و کلیات، این مباحث مطرح شده است: اصول موضوعه در علم اخلاق (اصولی مانند اختیار و تأثیرپذیری انسان)؛ ویژگی های مفاهیم اخلاقی؛ مفاهیم عام اخلاقی در قرآن؛ تفاوت نظام اخلاقی اسلام با دیگر نظام های اخلاقی؛ اساس ارزش اخلاقی در اسلام؛ عوامل کلی سقوط (هوای نفس، دنیا و شیطان).

در بخش اخلاق الهی مباحث زیبا و پرتأثیری درباره رابطه انسان با خدا، ارزش معرفت خدا و راه کسب آن، موانع معرفت (حس گرایی، تقلید، اعتماد به ظن، و علاقه افراط آمیز به مادیات)، و آثار روانی و رفتاری معرفت خداوند طرح شده است.

در بخش اخلاق فردی (جلد دوم کتاب اخلاق در قرآن) مباحثی چون معنای رابطه انسان با خود، گرایش های اصلی نفس انسانی، همراه با نظریاتی بدیع به چشم می خورد.

در بخش اخلاق اجتماعی (جلد سوم کتاب اخلاق در قرآن) مهم ترین بحث ها از این قرارند: نظر قرآن درباره جامعه گرایی و جامعه گریزی، ملاک های کلی در اخلاق اجتماعی، خانواده، جامعه، عدالت و ظلم، مباحثی در باب اصلاح و افساد، آداب معاشرت اسلامی در قرآن، بحث اخلاق بین المللی.

از جمله ویژگی های کتاب اخلاق در قرآن آن است که بر ادله مورد اتفاق فریقین (شیعه و سنی) تأکید میورزد، و مدعاهای خود را با این ادله مشترک و مقبول میان همه مسلمانان اثبات میکند.