تکنیک های عملیات روانی در حوزه رسانه و خبر

مباحث جنگ نرم در دو حوزه ی ذهنی (مهندسی پندار) و عینی (مهندسی رفتار) و در سه سطح استراتژی (هدف)، تاکتیک (راه) و تکنیک (روش) قابل بررسی است. توضیح آنکه کارکرد رسانه و خبر این است که ابتدا با تأثیرگذاری بر ذهن افراد و انگاره سازی، تفکر را شکل داده و در حوادثی که قابلیت به فعلیت رساندن آن و تبدیل ذهنیت (نظر) به عینیت (عمل) را دارد، رفتار را سازماندهی می کند؛ همچنان که انتخابات های مختلف در کشور های هدف را باید محمل اصلی این ظرفیت سازی دانست.

چنانچه 198 فرمول کنش خشونت پرهیز جین شارپ معطوف به این حوزه (سازماندهی رفتار) است و جالب آنکه هم اکنون در حوزه ی جنگ نرم، اغلب کتب، جزوات و سخنرانی ها اگر معطوف به صَرف فعل بصیرت و امور کلی و غیر کاربردی نباشد، تنها ناظر به رویکرد عینی (تکنیک های براندازی) است و در رویکرد ذهنی (تکنیک های عملیات روانی) بیشتر به مسائلی چون سینما پرداخته می شود تا مبحث رسانه و خبر.

در این خصوص همانطور که می دانیم هرچند سینما نقشی اساسی در مقوله ی جنگ نرم دارد اما کارکرد آن - به دلایلی چون پروسه ی طولانی ساخت و عدم پرداخت مستقیم به مسائل روز- تنها معطوف به زیر ساخت های فکری است و در پروژه ی براندازی نرم، به دلیل عدم توان ایجاد کنش واکنش های سریع، کاربرد چندانی ندارد.

از این روی در این نوشتار 88 تکنیک عملیات روانیِ مورد استفاده در حوزه ی رسانه و خبر ارائه و تشریح شده که نام گذاری آن با رعایت اصل تبادر صورت گرفته است؛ به نحوی که با سنجش چیستی یک تکنیک، بدون التزام به استعمال اسامی انتخابی اندیشمندان غربی، آنچه بیش از همه مخاطب را از یک کلمه به مفهوم آن می رساند، انتخاب گشته و از این روست که از استفاده از عباراتی چون «سیب زمینی داغ» پرهیز شده و این به جز مواردی است که اساساً از دید متخصصین داخلی و خارجی این حوزه مغفول مانده که نگارنده بر اساس واقعیت های موجود، آن تعداد را نیز -که اکثریت قریب به اتفاق (بیش از 70%) تکنیک های ارائه شده را در بر می گیرد- احصاء و تئوریزه نموده است.

با این توضیح آنچه محتوای این کتاب را تشکیل داده، برآیند همان موضوعی است که در دنیا از آن با عنوان پروپاگاندا نام برده می شود که در اینجا علاوه بر بیان ترفند های خبری، پانزده راهکار عینی و عملی مقابله و مصونیت در برابر آن نیز ذکر شده تا مطلب، فراتر از بحث های نظری، ابزاری برای استفاده و به کار گیری اصول را توسط مخاطب فراهم آورده باشد.