روشی که نگارنده این کتاب، مسعود پورفرد، برگزیده، روش بازخوداندیشی است. روش بازخوداندیشی، غالباً از ناحیه طرفداران چارچوب نظری ساختار ـ کارگزار مطرح شده است. حامیان این روش می کوشند با ارایه ترکیبی از رویکردهای تجربه گرایی، تفسیرگرایی و انتقادی به درک جدیدی از روش شناسی برسند. هر مقوله ای که از طریق بازنمایی اعمال، به خود بازگردد و یا در زیست جهان تغییر و تحول ایجاد کند و مبادلات موجود را برای اقدامات بعدی جابه جا کند، می توان آن را در گستره رویکرد بازخوداندیشانه جا داد.
این اثر، سه هدف اصلی توصیف و بازخوانی جریان های روشنفکری (دینی و غیردینی) به لحاظ رویکرد، خاستگاه، ماهیت و عملکرد آن ها، توصیف گونه شناسی و صورت بندی روشنفکری در جمهوری اسلامی ایران و تأکید بر جریان روشنفکری اصیل و کارآمد را دنبال می کند.
کتاب «صورت بندی روشنفکری در جمهوری اسلامی ایران» از چهار بخش تشکیل شده است. در نخستین بخش، مفاهیم، کلیات و تمهیدات نظری این بحث مطرح شده است. در بخش دوم، صورت بندی روشنفکری سنتی اندیش در جمهوری اسلامی در دو مورد روشنفکری غیردینی سنتی اندیش و روشنفکری دینی سنتی اندیش مورد بررسی قرار گرفته است.
صورت بندی روشنفکری دینی و غیر دینی تجددگرا در جمهوری اسلامی موضوع سومین بخش این کتاب را تشکیل می دهد. فصل چهارم نیز به صورت بندی روشنفکری مجدد اختصاص یافته است.