ریا و عجب

برای کسانی که در آغاز مسیر خودسازی گام برمی دارند و حتی برای کسانی که می پندارند مدّت هاست در این وادی مشغولند دو آفت بسیار خطرناک وجود دارد که هر لحظه ممکن است سالک را به هلاکت برساند، یکی عجب و دیگری ریا. حساسیت بسیار بالای این دو آفت از این جهت است که در بسیاری از مواقع خود شخص ریاکار و معجب هم ملتفت نیست که گرفتار این دو خصیصه در اعمال و رفتارش می باشد و ای بسا که با تلبیسات نفس و شیطان حتی خود را در کمال اخلاص و تواضع هم در نظر داشته باشد، چرا که مکاید نفس و شیطان بسیار ظریف و پنهان و صراط حق بسیار باریک است و تشخیص راه از بی راهه در این مسیر نیاز قطعی به راهنمایی دارد که راه را قبلاً طی کرده و از خطراتش کاملاً آگاه است.
نویسنده ی اثر خود از زحمتکشان طریق تزکیه است و سال ها از خرمن بزرگانی چون آیت الحق مرحوم میرزا علی آقای قاضی، عارف مجذوب جناب آیت الله انصاری همدانی، عالم ربانی جناب سید جمال گلپایگانی و حضرت امام خمینی رحمت الله علیهم اجمعین خوشه های معرفت چیده است و چکیده از مهمترین مباحثی کاربردی در این خصوص را به زبانی ساده و روان در این رساله ی ارزشمند بیان داشته.
در قسمت هایی از کتاب مطالبی از حضرت امام خمینی رحمت الله علیه عیناً نقل شده است و در هر یک از دو فصل کتاب تمام مطالب مهمی را که سالک راه حق نیاز دارد تا در خصوص مباحث بسیار حساس عجب و ریا بداند بیان شده.
خواننده با مطالعه کتاب در می یابد که چه بسیار حالاتی که گمان نمی کرده که ریشه در عجب و ریا داشته باشد اما در حقیقت شعبه ای از شعبات آن دو رذیله بوده، یکی از زیباترین و کاربردی ترین مباحث در فصل ریا، بحث تفاوت عمل ریایی و ترس از ریایی شدن عمل است که حقیقتا مبحثی بسیار مهم و مبتلابه و مفید است، از دیگر مطالب این فصل مواردیست که شخص مجاز به انجام علنی عبادت می باشد، مطالبی هم پیرامون مراتب و درجات ریا و انواع آن بیان شده، در فصل دوم هم به ذکر پیامدهای عجب و ریشه های پیدایش آن مفصلاً بحث شده است. در پایان هر فصل هم راهکارهای نظری و عملی درمان این دو آفت نیز به خوبی تبیین شده،
مطالعه ی این کتاب مفید و ارزشمند و کاربردی که یک دوره ی اجمالی از معرفت نفس نیز محسوب می شود و مشحون از آیات و روایات است را به تمام جوانان طالب سلوک الی الله توصیه می کنیم.
-------------------------------

اگر در پی خودسازی، تزکیه نفس و سیر و سلوک هستید، یا در پی این هستید که کیفیت بندگی کردن خود را ارتقا دهید بی شک این کتاب می تواند برای شما بسیار راهگشا و بصیرت بخش باشد!
چرا؟
چون در مسیر خودسازی سالک همواره با دو خطر مهلک مواجه است!
یکی عجب و خودپسندی و دیگری ریا!
در بسیاری از مواقع انسان معجب یا ریا کار هم خیلی التفات ندارد که گرفتار این دو مرض مهلک قلبی شده و ای بسا خود را فردی مخلص و متواضع هم بداند!
آنچه این کتاب را نسبت به سایر آثار در این زمینه متمایز می کند چند مسئله است:
1. مؤلف کتاب خود از زحمتکشان طریق تزکیه است و سال ها از خرمن معرفت بزرگانی چون آیت الحق مرحوم میرزا علی آقای قاضی، عارف مجذوب جناب آیت الله انصاری همدانی، عالم ربانی جناب سید جمال گلپایگانی و حضرت امام خمینی رحمت الله علیهم اجمعین خوشه چینی کرده است و به اصطلاح شخصی بصیر، راه رفته و به اصطلاح عالمی عامل است که باعث تأثیر گذاری هر چه بیشتر متن بر خواننده می شود.
2. مباحث کتاب به شدت کاربردی است. هم به خوبی ریشه های مطلب را در نفس انسان مشخص می کند و هم راهکارهای درمان را به خوبی نمایانده است. به عنوان نمونه زمانی که می خواهد بگوید قریب به اتفاق ما تمام کارهایمان برای خودمان است و نه برای خدا و در نتیجه این اعمال ریشه در خودخواهی و سود پرستی ما دارد و نه خلوص ما و به این واسطه ریشه عجب را بخشکاند جمله این از امام خمینی رحمت الله علیه بیان می دارد به این مضمون:
ما ترک شهوت برای شهوت بزرگتر می کنیم.
3. سبک کتاب موعظه است و قلوب آماده را به شدت منقلب کرده و غفلت زدایی می کند و شوق حرکت به در مسیر بندگی را در خواننده ایجاد می کند.
4. به بسیاری از سوالهای مبتلابه در خصوص مسئله عجب و ریا در آن پاسخ گفته شده، سؤالاتی نظیر: چه کنم تا گرفتار ریا نشوم؛ آیا اگر در جایی بودیم و میل داشتیم بیشتر از مواقعی که تنها هستیم عبادت کنیم این نشانه ریاکار بودن ماست؟ اگر بله چگونه و اگر نه چرا؟ (پیشنهاد می کنم حتماً پاسخ این سوال را از کتاب بخوانید که بسیار متفاوت است از آنچه اکثر ما متصور هستیم!)