رساله افیونیه

معرفی کتاب

این کتاب برجسته دربارۀ استفاده و سوءاستفاده از تریاک است. مهم ترین رساله ای که در دورۀ صفویّه راجع به افیون نوشته شده است، افیونیّۀ عماد الدّین است که در زمان خود رواج زیادی داشت. مطالب و جزئیّات این کتاب مبتنی بر تجربیّات شخصی نویسنده است و از جنبه های مختلفی می توان ﺁن را مورد بررسی قرار داد. این رساله پانزده باب دارد؛ درخصوص ماهیّت و طبیعت و خواصّ افیون و طرق امتحان ﺁن، منافع و مضارّ آن، مسمومیّت ها، دلایل ایجاد نشئه و منشأ اعتیاد به افیون، چگونگی دفع مضرّت های افیون، و چگونگی درمان اعتیاد به آن.
مولّف کتاب افیونیّه، عمادالدّین محمود بن مسعود، طبیب قرن دهم هجری، با توجه به سودها و زیان های افیون، خواسته مردم را به این نکته هشدار دهد که هرچند از این مادّه برای منظورهای مختلف پزشکی و داروئی استفاده می شود و آن را به عنوان یکی از «منوّمات» و «مرقّدات» یعنی خواب کننده و بیهوش کننده به هدف درمان بیماری ها یاد می کنند، ولی در حال عادی زیان های روحی و جسمی را در بر دارد که به حکم شرع و عقل، مصرف آن ممنوع است و باید از آن پرهیز نمایند.
رساله افیونیّه برای نخستین بار با کوشش دکتر محمدمهدی اصفهانی، به وسیله مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی طبّ اسلامی و مکمّل وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال 1383 به صورت عکسی چاپ و منتشر شد و کتاب حاضر با تصحیح و یادداشت هائی که مصحّحان محترم، دکتر رسول چوپانی، دکتر امید صادق پور و خانم وجیهه پناهی به آن افزوده اند، منتشر شده و در اختیار پژوهندگان تاریخ علوم به ویژه تاریخ پزشکی قرار گرفته است.