جلد بیست و یکم مجموعه آثار استاد شهید آیت اللَّه مطهری (و جلد سوم از بخش فقه و حقوق) مشتمل است بر دو جلد کتاب اسلام و نیازهای زمان و دو سخنرانی استاد در این زمینه. کتاب در سه بخش تنظیم شده است.
بخش اول شامل جلد اول کتاب اسلام و نیازهای زمان است. این کتاب مجموعهای است از یک مقدمه کوتاه به قلم استاد تحت عنوان «اسلام و مقتضیات زمان» و 26 سخنرانی ایشان تحت همین عنوان در زمستان سال 1345 هجری شمسی و در شبهای ماه مبارک رمضان در مسجد اتفاق تهران. نوارهای این سخنرانیها در دست نیست و این بخش تنظیم شده متنی است که در همان زمان از نوار استخراج گردیده و در اختیار استاد شهید قرار گرفته است و ایشان چهار جلسه اول آن را ملاحظه نموده و ضمن اصلاحات عبارتی مطالبی بر آن افزودهاند. لذا عناوین سخنرانیها نیز غیر از چهار جلسه اول که از آن متفکر شهید است، از ویراستار میباشد و حتی المقدور سعی شده است که این عناوین از متن سخنرانیها استخراج شود.
بخش دوم را جلد دوم کتاب اسلام و نیازهای زمان تشکیل میدهد که مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج 21، ص: 10 شامل بحثهای استاد در انجمن اسلامی پزشکان در سال 1351 میباشد.
«تک سخنرانیها» بخش سوم این شماره از «مجموعه آثار» استاد است که مشتمل بر دو سخنرانی ایشان میباشد. اولی تحت عنوان «اسلام و نیازهای جهان امروز» که در حدود سال 1347 هجری شمسی در حسینیه ارشاد ایراد شده است، و دومی در موضوع «قوانین اسلام در مقایسه با توسعه و تحول دنیای جدید» که در حدود سال 1350 هجری شمسی در دانشکده الهیات دانشگاه مشهد برگزار گردیده است. این دو سخنرانی در کتاب پانزده گفتار به چاپ رسیده است.