تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ با رویکرد حقوقی (براساس تفسیر نور)

هر روز که از عمر جهان می گذرد، بشر هرچه بیشتر به نیاز خویش به ارتباط با خداوند پی می برد. دنیای امروز در تکاپوی تشکیل دهکده جهانی است و دشمنان انسانیت، با مجهزترین ابزار، به تهاجم فرهنگی و توطئه بر ضد دین به ویژه دین اسلام می پردازند. ابرهای تاریکِ فتنه بر جوامع سایه افکنده و نیاز بشریت به کشتی نجات بیش از پیش محسوس است. در چنین شرایطی به فرموده آخرین فرستاده الهی بهترین پناهگاه هر مسلمانی قرآن است: «إذا التَبَسَت عَلَیکُم الفِتَنُ کَقِطَع ِ اللَّیل ِ المُظلِم ِ فَعَلَیکُم بالقُرآن ِ؛ (کلینی، کافی فی الاصول، ج 4، ص 595) هرگاه فتنه ها همچون شب های سیاه بر شما روی کرد، به سراغ قرآن بروید».
قرآن ارائه کننده عدالت است؛ عدالتی که حتی درباره دشمنان باید رعایت شود: «وَ لاَ یَجْر ِمَنَّکُمْ شَنَئَانُ قَوْم ٍ عَلَی ألاّ تَعْدِلُوا إعْدِلُوا هُوَ أ َقْرَبُ لِلتَّـقْوَی؛ (مائده / 8) مبادا دشمنی با جمعیتی، شما را به گناه ترک عدالت بکشاند، عدالت پیشه کنید که به پرهیزکاری نزدیک تر است.» و این نمونه کامل رعایت حقوق بشر است که فقط در مکتب اسلام یافت می شود.
جامعه ای که با قرآن مأنوس شود، رنگ خدایی می پذیرد: «صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أ َحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صبْغَة» (بقره / 138) و بر پایه قوانین حقوقیِ نظام مند، مهندسی می شود. اجرای دستورات قرآن، آزادی حقیقی را در پی داشته و تضمین کننده سعادت دنیا و آخرت انسان است.
اهمیت آشنایی با این کتاب هدایت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیته برنامه ریزی دروس معارف اسلامی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را بر آن داشت تا در راستای ترویج هرچه بیشتر فرهنگ قرآنی در کشور، با ایجاد تحولی گسترده در سرفصل های دروس معارف اسلامی درس تفسیر موضوعی قرآن کریم را به ارزش دو واحد درسی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور ارائه نماید.
دانشگاه معارف اسلامی پس از انتشار چند کتاب درسی برای این درس، با رویکردی نوین و متناسب با رشته تحصیلی و تخصصی دانشجویان به تألیف و تدوین کتاب های درسی مربوطه پرداخته است. اثر حاضر کتابی است با رویکرد حقوقی برای درس تفسیر موضوعی قرآن کریم با قلم آقای مجتبی جاویدی، دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه امام صادق× که برگرفته از تفسیر نور حجت الاسلام والمسلمین استاد محسن قرائتی بوده و پس از بازبینی و اصلاحات ایشان به خامه تحریر درآمده است.
با توجه به ضرورت آشنایی دانشجویان عزیز با مقدمات بحث تفسیری و نیاز به شناخت اجمالی تفسیر سوره حمد و توحید، گروه آشنایی با منابع اسلامی برآن شد در ابتدا ذیل عنوان کلیات، مباحثی مانند: دانش تفسیر، شیوه های نگارش تفسیر قرآن، دلایل نیازمندی قرآن به تفسیر، تفسیر روشمند و نیز تفسیر سوره حمد و توحید را بر مطالب کتاب بیفزاید. مباحث مقدماتی، برگرفته از کتاب تفسیر موضوعی قرآن کریم، تألیف جمعی از نویسندگان و تفسیر سوره حمد و توحید برگرفته از کتاب تفسیر موضوعی قرآن کریم، تألیف حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی است. (لازم به ذکر است این دو منبع از آثاری است که پیش از این توسط دانشگاه معارف اسلامی تدوین گردیده است.)