فلسفه علم

رابطه و نسبت علوم با یکدیگر ، به ویژه فلسفه با علوم تجربی ؛ یکی از نقاط مهم و جدی در راه پیشرفت وتوسعه دایره علم بشراست. هنگامی که به کاوش های تجربی از منر فلسفی نگریسه می شود ، می توان به حقیقت این کاوش ها پی برد ، جایگاشان را درست ارزیابی کرد ع میزان واقع نمایی نظریه های علمی را به دست آورد ، از نقش تبیین علمی و تعریف آن آگاهی یافت ، به ماهیت قوانین علمی – تجربی و میزان کارایی این قوانین پی برد ، نقش آزمون و تجربه و آمار و احتمالات تعیین یا عدم تعیین نظریه علمی و بسیاری امور دیگر را یافت. این موضوعات در کنار موضوعاتی از این قبیل ، رشته ای از مطالعات جدیدی را پدید آورده است که با نام فلسفه علم شناخته می شود. فلسفه لم در درون خود شاخه های گوناگونی ، همچون فلسفه لوم تجربی ، فلسفه علوم انسانی - اجتماعی ، فلسفه علوم تاریخی و زیر شاخه هایی چون ، فلسفه حقوق ، فلسفه اقتصاد ، فلسفه علوم الاجتماع ، فلسفه سیاست و... را دارا است. اما هنگامی که فلسفه علم به طور مطلق به کار می رود ، فلسفه علوم تجربی- طبیعی ، که شاما فیزیک و فلسفه زیست شناختی و... است ، بیشتر مورد نظر بوده و به مباحث مشترک این شاخه مربوط میشود.

آگاهی از فلسفه علم ، هم برای فیلسوفان و هم برای دانشمندان تجربی بسیار مفید است. فلسفه علم موجب میشود دانشمندان نسبت به دانش خود کوته نظری نداشته و جایگاه واقعی علم و تجربه را بهتر دریابند و به فیلسوفان این امکان را می دهد که با علوم تجربی ، نسبتی درست تر برقرار کنند و نقشی موثرتر ایفا کنند و همچنین به مسائلی واقعی تر نظر افکنند. فلسفه علم موجب می شود ، دانش آوختگان رشته تجربی از مطلق انگاری پوزیتیویستی خام بپرهیزند و دریابند که همه چیز در عالم حس خلاص نمی شود و همه چیز را نمی توان به آزمون تجربی در آورد ، بسیاری از امور انسانی وجود دارند که در خود علم نیز از آنها گریزی نیست ، ولی به محک تجربه در نمی آیند ، بله باید با روش های دیگر علوم ، مانند روش های فلسفی به آنها پرداخت. کتاب `فلسفه علم` نوشته الکس روزنبرگ ، در پی نیل به همین مقصود از سی انتشارات طه به زیور طبع آراسته شده است. نویسنده کتاب ، آلکس روزنبرگ ، در سال 1971 از دانشگاه جان هاپکینز امریکا دکترا گرفت و در سال 2000 به دانشگاه دوک پیوست. وی پیش از آن در دانشگاه هایی چون سیراکیوس ، کالیفرنیا ، جورجیا و... به تحقیق و تدریس پرداخته بود. او بیش از 150 مقاله در حوزه های فلسفه زیست شناختی ، فلسفه علوم اجماعی ، رفتاری و شناختی به نگارش شایسته ای برای اثر شکوهمند کارل همپل ، فلسفه لوم طبیعی باشد ؛ اثری که در سال 1996 منتشر شد و تا کنون ، کتابی بهتر از آن تالیف نشده است ، والاطلبی دوم نویسنده ، به گفته خوش ، دست یافتنی تر است ، او در کتاب می خواهد نشان دهد که مشکلات فلسفه علم از مشکلات اساسی فلسفه هستند و اینکه این مشکلات در تلاش ما برای فهم ماهیت علم بروز می کنند.

کتاب فلسفه علم از هفت فصل با عناوین زیر تشکیل شده است:
چرا فلسفه (فصل اول) ، تبیین ، علیت و قوانین (فصل دوم) ، تبیین علمی و نارضایتی های آن (فصل سوم) ساختار و مابعد الطبیعه و نشریه های علمی (فصل چهارم) ، معرفت شناسی نظریه پردازی علمی (فصل پجم) ، معارضه تاریخ و پساپوزیتیویسم (فصل ششم) ، ماهیت علم و پرسش های اساسی فلسفه (فصل هفتم).