این اثر، نخستین شرح و تعلیقه ای است که بر کتاب نهایه الحکمه، اثر گران سنگ مرحوم علامه طباطبایی نگاشته شده، و چنان که حضرت استاد در مقدمه آورده اند، ایشان پس از چند دوره تدریس کتاب، در صدد برآمده اند تا برای توضیح و تسهیل فهم مطالب آن، ضمن افزودن بعضی مطالب از کتاب های سایر حکما، مسایلی را که فهم یا پذیرش آن ها برای مخاطب دشوار است، بیان و بررسی نمایند.
استاد مصباح ضمن تعلیقات خود بر مباحث کتاب نهایه الحکمه مقدمات ضروری برای درک هر مسئله، و اقوال و نظرت حکما، متکلمان و عرفا را به گونه ای نقل کرده که خواننده را از مراجعه به آنها بی نیاز می سازد؛ علاوه بر این که در برخی مسائل، زمینه های تاریخیِ بحث را نیز به تفصیل بررسی کرده، ارتباط بین مسائل و مباحث را روشن ساخته تا مخاطب را در فهم اصل مسئله یاری کنند. ایشان هم چنین به دلیل آشنایی با مباحث فلسفی غرب، گاه در قالب بحث تطبیقی به نقل و نقد آرای اندیشمندان غربی نیز پرداخته اند.