سابقه ی حضور روحانیت شیعه در عرصه های گوناگون سیاسی و اجتماعی هرچند دیرینه ی تاریخی دارد و فرازهای برجسته ی آن در ادوار مختلف مبارزات ضداستبدادی و ضد استعماری ملت ایران قابل جستجو است ، اما واقعیت این است که در جریان انقلاب اسلامی نمودهای تحرکات سیاسی درون صنفی این قشر و حضور فعال و آگاهانه ی آنها در توجیه ، سازماندهی و بسیج نیروهای مردمی به گونه ای بود که جلوه ی خاصی به گستره ی پیکارهای مردمی بخشید و با ارتقای نقش ارشادی روحانیت شیعه ، ایشان را در صف مقدمِ مقابله با عناصر استبداد داخلی و استعمار خارجی قرار داد. فرهنگنامه ی رجال روحانی عصر امام خمینی، که با هدف مطالعه ی نقش روحانیت مبارز و مبرز شیعه در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی تدوین گردیده است، شرح حال زندگی شخصیت های برجسته ای است که در دوره ی سیاه استبداد و خفقان رژیم پهلوی شالوده ی مقاومت پایان ناپذیری را پی ریزی کردند که سرانجام در تلاطم امواج خروشان مردمی به سرنگونی رژیم پهلوی انجامید و از پی فرسودگی ارکان هیئت مستبد، استقرار نظم دینی و سازمان سیاسی جدیدی را در پهنه ی ایران اسلامی محقق ساخت .