کتاب دروس معرفت نفس (دفتر اول، دوم و سوم)، نوشته حسن حسن زاده آملی است و در انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.
دروس معرفت نفس از علامه حسن حسنزاده آملی که حاوی 153 درس است و در کتاب کتاب دروس معرفت نفس (دفتر اول، دوم و سوم)، مباحث زیر مورد بررسی قرار گرفتهاست: خودشناسی، شناخت قوای انسانی، اثبات مقام تجرد و فوق تجرد نفس، نحوه ارتباط نفس و بدن، علم، سنخیت بین علم و ظرف آن، منطق، نقد مذهب مادیون، عالم ماده عالم خیال و عالم عقل، خواب – تعبیر و تأویل خواب، اتحاد علم و عالم و معلوم، فرق انسان و حیوان و نبات، عقل کل و نفس کل، کمال اول و کمال ثانی، عقل عملی و عقل نظری، ملائکه، انسان کامل، روح بخاری و روح انسانی، علم و عمل، معرفت فکری و معرفت شهودی، تکامل برزخی، معاد و قیامت.
کتاب کتاب دروس معرفت نفس (دفتر اول، دوم و سوم)، پیش از این به صورت مجزا و در قالب دروس سه گانه علامه منتشر شده بود و این کتاب نخستین اثری است که این دروس را به صورت تجمیع شده ارائه کرده است.
گزیده کتاب
هو
رسول الله صلی الله علیه و آله: اعلمکم بنفسه اعلمکم بربه
(غرر و درر علم الهدی سید مرتضی ص 329 ج 2 )
دروس معرفت نفس-معرفت نفس ناطقه انسانی-قطب قاطبه معارف ذوقیه ،و محور جمیع مسائل علوم عقلیه و نقلیه ،و اساس همه خیرات و سعادات است.و به بیان مولی امیر المومنین علی علیه السلام:معرفت النفس انفع المعارف.معرفت نفس همان روانشناسی و خودشناسی است که اقرب طرق به ماورای طبیعت ،و صراط مستقیم خداشناسی است.
انسان بزرگترین جدول بحر وجود ،و جامع ترین دفتر غیب و شهود، و کاملترین مظهر واجب الوجود است. این جدول اگر درست تصفیه و لای روبی شود مجرای آب حیات و مجلای ذات و صفات می گردد. این دفتر شایستگی لوح محفوظ شدن کلمات نوریه شجون حقائق اسماء و شئون رقائق ظلیه آنها را داراست.
دفتر حق است دل به حق بنگارش نیست روا پر نقوش باطله باشد. سیر انفسی غایت آن معرفت شهودی است که لم اعبد ربا لم اره ،و سیر آفاقی نهایت آن معرفت فکری که اولئک ینادون من مکان بعید. انسان کاری مهمتر از خودسازی ندارد ، و آن مبتنی بر خودشناسی است.
دروس معرفت نفس کتابی است که در این مقصد اعلی و مرصد اسنی ، به نظم و نضد خاصی ، بالفعل حاوی بیش از یکصد و پنجاه و سه درس است که سالیانی برای عزیزانی طالب کمال تحریر ، و در محضر انس و قدس آنان تقریر و تدریس شد و اینک قلم تقدیر رقم زد که آن پرده نشین شاهد هر جائی شود.
این صد و پنجاه و سه درس در سیر مراحل ابتدائی معرفت نفس است. مرجو از خداوند سبحان اینکه توفیق ادامه و تکمیل آنرا مرحمت بفرماید. امید است که این دروس نفوس مستعده را معدی برای اعتلای به معارج عالیه معرفت نفس انسانی ، و ممدی در راه ارتقای به ندارج سامیه منزلت قرب رحمانی گردد.