حدود هشتاد سالی است که پاره ای از دانشوران حوزه دین، با ارائه دیدگاهی، درصدد تفکیک فلسفه و عرفان از معارف دینی برآمده اند. آنان مدعی اند که با اتکا به آموزه های قرآن و اهل بیت علیهم السلام، حکمتی ناب و خالص ارائه داده اند. این نوع برداشت در سال های اخیر به «مکتب تفکیک» مشهور شده است.
تاکنون نقدهای متعددی به این مکتب شده اما هیچ کدام با استناد به منابع دستِ اول آن نبوده است. اثر حاضر با اتکا به درسها و نوشته های بنیانگذار این مشرب، مرحوم میرزا مهدی اصفهانی و نیز تقریرات شاگرد برجسته و وفادارش مرحوم شیخ محمود تَولّایی، مشهور به «حلبی»، که «انجمن حجتیه» را بنا نهاد، نوشته شده و در شش فصل به معرفی و نقد آن پرداخته است:
معرفت شناسی، هستی شناسی، خداشناسی، جهان شناسی، معرفت نفس و معادشناسی.