مبارزات امام خمینی از هجرت به فرانسه تا بازگشت به ایران به روایت اسناد

فعالیت های امام خمینی در دهه ها ی 1340 و 1350 دست کم به سه دوره تقسیم می شود: دوره ی اول از ابتدای نهضت تا تبعید به ترکیه؛ دوره ی دوم، مدت یک ساله ی تبعید در ترکیه و دوره ی تبعید سیزده ساله در عراق و بالاخره دوره ی سوم، مهاجرت از عراق به فرانسه تا بازگشت به ایران و پیروزی انقلاب اسلامی می باشد. هر کدام از این سه دوره ی مورد اشاره به نوبه ی خود دارای جایگاه مهم و سرنوشت سازی در تاریخ ایران است. به همین دلیل ده ها و شاید صدها تحقیق، نوشته و مصاحبه در این زمینه منتشر گردیده است. اما اسناد مربوط به هر کدام از دوره های مذکور، به جز موارد خاص و غیرمستقیم، انتشار نیافته و جای خالی اسناد برای تکمیل و تبیین مطالعات تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی مشهود و ملموس است و با گذشت بیش از ربع قرن از پیروزی انقلاب اقدام بایسته ای در این زمینه صورت نپذیرفته است.

هدف مقدمه ی پژوهشی و انتشار اسناد حاضر پر کردن بخشی از خلأ یاد شده می باشد. بخش اعظم اطلاعات اثر حاضر، برگرفته از اسناد ساواک یا عین اسناد است. گزارش ها و مکاتبات ساواک با سازمان های تابعه و سایر سازمان ها و وزارتخانه ها اطلاعات پنهانی را در برمی گیرد که معمولاً در سایر منابع و مآخذ مورد استفاده ی پژوهشگران و نویسندگان وجود ندارد و به همین دلیل در روشن کردن زوایای تاریک و پنهان، نقش مؤثر و تعیین کننده ای دارد.

اثر حاضر، دوره ی سوم نهضت امام خمینی، یعنی از زمان مهاجرت امام خمینی به پاریس در مهر 1357 تا بازگشت به ایران و پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 را مورد بررسی قرار داده و صدها سند منتشر نشده را در برمی گیرد. این دوره از نهضت اسلامی با توجه به پیشرفت های روزافزون مبارزه ی امام خمینی بر ضد حکومت پهلوی و سقوط شتابان آن رژیم از برهه های زمانی و دوره های قبلی متمایزتر و شایسته ی توجه بیشتری است.