تحولات اجتماعی و انقلاب ها معلول علل و عوامل مختلف و متعددی هستند . یکی از این عوامل نقش رهبران و نخبگان است که به واسطه ی توان تصمیم گیری ، قاطعیت ، ایده ها و توان ایجاد احساسات و هیجانات ، در کنش تاریخی جامعه مؤثر هستند و سرنوشت جوامع را رقم می زنند . انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 به عنوان یک تحول عظیم سیاسی ، اجتماعی و تاریخی از این قاعده مستثنی نیست و نقش رهبری و عناصر فعال در آن از اهمیت بسیار مهمی برخوردار است . در انقلاب اسلامی گذشته از رهبری های هوشمندانه و قاطعانه ی حضرت امام خمینی (ره) نقش سایر عناصر و نخبگان و تأثیر آنها در روند انقلاب به واسطه ی تصمیمات ، اقدامات و روش آنها در خور توجه است . از جمله ی این نخبگان و عناصر ، چریک سلحشور و طلبه ی پر شور " شهید محمد منتظری " می باشد که در این کتاب به زندگی و مبارزات وی پرداخته شده است .
باید متذکر شد که تاکنون درباره ی شهید منتظری آثاری نگاشته شده است . در این زمینه می توان به دو کتاب اشاره نمود که به طور خاص به این موضوع پرداخته اند : یکی کتاب " زندگی نامه ی شهید محمد منتظری " نوشته ی حجت الاسلام صادقی اردستانی ، که مجموعه ای گردآوری شده از شرح حال و زندگی و مبارزات شهید منتظری است . این کتاب عاری از هر گونه ارجاعات سندی است ، همچنین منابع و مأخذ آن با توجه به حجم کتاب اندک و در عین حال نیازمند بازنگری و ویراستاری اساسی است . این کتاب به علت کاربرد روش های علمی و تحقیقی آن طور که بایسته است قابلیت دفاع ندارد .
کتاب دوم تحت عنوان " فرزند اسلام و قرآن " از انتشارات واحد فرهنگی بنیاد شهید است ، که تقریبا شبیه کتاب اول است . با این تفاوت که توسط عکس ها و تصاویر مستندتر شده و تا حدودی ویرایش شده است و در عین حال نیز قسمتی از کتاب را عین متن عربی روزنامه های خارجی بدون ترجمه تشکیل داده است . گذشته از آنها در خاطرات افرادی چون : علی جنتی ، خانم دباغ ، مرحوم خلخالی ، عباس امیرانتظام ، جلال الدین فارسی و محسن رفیق دوست نیز مطالبی درباره ی شهید منتظری وجود دارد که بیشترین مطالب در خاطرات آقای جنتی ، خانم دباغ و عباس امیرانتظام آمده است . در این آثار اولا به طور منسجم به موضوع نپرداخته اند ، بلکه با توجه به تناسب موضوع ذکری به میان آمده است . ثانیا چون ذکر خاطرات از جهتی تحت تأثیر طول دوران زندگی راوی تا لحظه ی بازگویی است و از طرف دیگر حواس راوی در آن دخیل است . احتمالا دچار این نقیصه باشند که به مرور زمان قسمتی از آنها فراموش شده باشد ؛ یا اینکه به آنها شاخ و برگ داده شود . این کتاب ها به علت به کارگیری اسناد در متن ضعیف هستند ، اما کتاب حاضر به لحاظ استفاده از اسناد دست اول در متن و ارجاعات ، منابع و مأخذ آن از اعتبار علمی و تحقیقی برخوردار است . کتاب مذکور از دو بخش تشکیل شده است ؛ بخش اول مدخل پژوهشی است و دارای پنج فصل ، که هر کدام از آنها به چند قسمت تقسیم شده است .
فصل اول درباره ی محل تولد ، تحصیلات ، ویژگی های شخصیتی و دیدگاه شخصیت ها درباره ی محمد منتظری است . فصل دوم در بر گیرنده ی فعالیت ها و اقدامات وی از سال های 1341-1342 تا سال 1350 می باشد . فصل سوم به رخدادهای زندگی شهید منتظری از سال 1350 تا 1357 پرداخته است و نیز به مسئله ی فرار وی از ایران و ادامه ی فعالیت های انقلابی او در خاورمیانه و اروپا اشاره نموده است . فصل چهارم وقایع سال های بعد از انقلاب تا زمان شهادت وی ( 1357-1360 ) را بررسی می کند . و در نهایت در فصل پنجم به اندیشه ها و تفکرات ایشان که مبنای فعالیت و اقدامات انقلابی او بود ، پرداخته شده است .
بخش دوم کتاب در بر گیرنده ی ، فهرست تفصیلی اسناد ، گراور و متن بازنویسی شده ی اسناد و تصاویر می باشد . در بررسی اسنادی مجموعا 125 برگ سند از پنج پرونده ی مربوط به شهید منتظری انتخاب شده است که بر اساس اهمیت موضوع و ترتیب تاریخی تنظیم شده است .