با اینکه هشتاد سال از تأسیس حوزه ی علمیه قم می گذرد، لیکن در مورد ثبت وقایع مربوط به تأسیس و تحول در حوزه، کار جدی صورت نگرفته است، با این حال برخی کوشش های شخصی در این راستا انجام گرفته است که می تواند آیندگان را به شناخت بیشتر تاریخ حوزه رهنمون کند. از جمله این تلاش ها مقالاتی پراکنده است که در مجلات آیین اسلام، پرچم اسلام و خواندنیها توسط کسانی که حوزه علمیه ی قم را از نزدیک مشاهده کرده اند نوشته شده است. اثر حاضر گویای برخی خصایص حوزه ی علمیه ی قم از زبان چنین نویسندگانی است.