در این کتاب نحوه شکل گیری حوزه علمیه قم و تبدیل آن به یکی از قطبهای علمی ـ آموزشی جهان تشیع با استفاده از خاطرات و مشاهدات کسانی که در متن تحولات و رویدادها حضور داشته، یا از نزدیک شاهد آن بوده اند، بررسی و بیان گردیده است و سعی شده نشان داده شود که چه عواملی دست به دست هم داده اند تا آن حوزه شکل گرفته، نقشی کم نظیر در تاریخ معاصر ایران بازی کند.