نیم قرن پرونده هسته ای ایران

تلاش های ایران برای دستیابی به انرژی هسته ای از پنج دهه ی پیش آغاز شده است . تحولات سیاسی کشور در کنار تغییر مواضع ، همکاری ها و سنگ اندازی های دول دیگر در این میان باعث شده تا این سیر حرکت با فراز و نشیب های فراوان روبه رو باشد . در روزگاری که شاه مخلوع ایران ژاندارم منطقه و حافظ منافع ایالات متحده در این منطقه ی نفت خیز و پر اهمیت محسوب می شد ، دول غربی بیشترین تلاش را برای راندن تهران به سمت و سوی انرژی هسته ای به کار می بستند ، حال آنکه با پیروزی انقلاب اسلامی همین حامیان دیروز تبدیل به مخالفان و سنگ اندازانی شدند که با اتهام زنی های بی پایه و اساس و مانع تراشی های بی شمار تمام توان خود را برای سد کردن راه دستیابی جمهوری اسلامی به این انرژی به کار گرفتند .

اهمیت دستیابی جمهوری اسلامی ایران به انرژی و فناوری هسته ای از یک سو و نقش این مؤلفه در شکل گیری دیپلماسی کشور در دوره های مختلف زمانی از سوی دیگر باعث شده تا بازخوانی و مداقه در تحولات مرتبط با آن ضروری و لازم بنماید . در این میان متأسفانه علی رغم اهمیت ذاتی این موضوع تاکنون یا تلاشی برای مدون کردن این تحولات صورت نگرفته و یا معدود مطالعات صورت گرفته و آثار منتشر شده منحصر به یک بازه ی زمانی خاص بوده و امکان تلقی آنان به عنوان اثری جامع وجود نداشته است . در چنین بستری مجموعه ی حاضر را که با گردآوری تمامی تحولات ، موضع گیری ها ، گزارش ها و اخبار منتشر شده درباره ی پرونده ی هسته ای کشور از ابتدا تاکنون ، تهیه و تدوین شده می توان کامل ترین وقایع نگاری هسته ای منتشر شده دانست . روزنگار حاضر با استفاده از مراجع متعدد رسانه ای ، آرشیو نشریات معتبر داخلی و خارجی و گزارش های منتشر شده در رسانه های مکتوب تهیه و تلاش شده است تا تمامی رویدادها و حوادث – در متن یا حاشیه ی پرونده ی هسته ای ایران – را در بر داشته باشد .

تعدد مراجع از یک سو و وجود برخی تناقضات یا ابهامات از سوی دیگر باعث شده تا در تدوین مداخل ، اصول زیر در نظر گرفته شوند : در مواردی که در مورد جزئیات یک رویداد در میان مراجع مختلف ، ابهام و یا تناقض وجود دارد ، مراجع رسمی و معتبر – با ترجیح مراجع داخلی – مورد استناد قرار گرفته اند . در این میان مفاد گزار ش های مندرج در سایر منابع به صورت حاشیه یا توضیح تکمیلی درج شده اند . در موارد متعدد که میان یک رویداد با رویدادی دیگر ارتباطی مستقیم وجود داشته یا دو یا چند گزارش ، متناقض یکدیگر منتشر شده اند ، به هر کدام از این رویدادها مدخلی جداگانه اختصاص داده شده و به یکدیگر ارجاع داده شده اند .

در مواردی که زمان دقیق یک رویداد قابل تشخیص نبوده و یا فرآیندی ( مانند یک سلسله مذاکرات ) در یک بازه ی زمانی مدنظر است ، مدخل متناظر با آن بازه ی زمانی نگاشته شده اند . به دلیل محدودیت منابع داخلی از یک سو و ابعاد بین المللی پرونده ی هسته ای از سوی دیگر ، در ذکر رویدادها از تاریخ میلادی استفاده شده است . این امر امکان ارجاع خوانندگان به اصل مطلب و یا تعمق بیشتر در آن را نیز فراهم می سازد . در تدوین روزنگار ، انبوهی از مراجع مورد استفاده قرار گرفته اند که این مراجع عمدتا در هر مدخل ذکر شده اند .

در مواردی که گزارشی به صورت هم زمان در چندین رسانه منتشر شده ؛ به نام کشور و یا رسانه های مورد نظر اشاره شده است . ذکر ادعاها و اتهامات وارد شده به جمهوری اسلامی ایران با دو هدف مشخص صورت گرفته است . هدف نخست مشخص شدن تنافر این ادعاها با واقعیت و آشکارسازی تناقضات متعدد در گفتار و رفتار مخالفان بوده و هدف دوم نیز ارائه ی بستری است که مخاطبان امکان درک علت اتخاذ مواضع خصمانه غرب علیه تلاش های هسته ای جمهوری اسلامی ایران را بیابند . این ادعاها و اتهامات نمادی از ذهنیتی است که سیاستمداران غربی یا خود گرفتار آن اند و یا تلاش دارند دیگران را به دام آن بکشانند و متأسفانه سنگ بنای بسیاری از رویکردهای خصمانه ی آنان در قبال ایران است .