حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران

حقوق اساسی یکی از شاخه های حقوق عمومی داخلی است که اصول و قواعد راجع به ساختار حکومت، قوای سازنده ی آن، وظایف و اختیارات مقامات و نهادهای حکومت و روابط بین آنها را مورد بررسی قرار می دهد. همچنین حقوق و آزادی های ملت را تبیین کرده، رابطه ی بین حکومت و ملت را تنظیم می نماید. به این ترتیب موضوع حقوق اساسی عبارت است از مطالعه ی اصول و قواعد حقوقی درباره ی استقرار، توزیع و انتقال قدرت و مطالعه ی اقسام حقوق و آزادی هایی که ملت در برابر حکومت از آن برخوردار است.

حقوق اساسی از منابع مختلفی سرچشمه می گیرد که قانون اساسی مهم ترین منبع آن به شمار می رود؛ چرا که این منبع، یک سند مدون و مکتوبی است که دربرگیرنده ی قواعد و ضوابط کلی درباره ی ساختار حکومت، اجزا و قوای سازنده ی آن، وظایف و اختیارات آنها و روابط بین آنها و نیز قواعد مربوط به حقوق و آزادی های ملت می باشد. حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران با توجه به ماهیت نظام جمهوری اسلامی و نیز اندیشه ی سیاسی امام خمینی، مؤسس این نظام سیاسی از دو منبع مهم و بنیادی سرچشمه گرفته است.

اساسی ترین عنصر حاکم بر حقوق اساسی در این نظام سیاسی، آموزه های مکتب تشیع است که طبق کلام شیعی در عصر غیبت امام معصوم طراحی شده است و در این راستا اصول مربوط به اسلامیت نظام جمهوری اسلامی از قبیل اصول چهارم، پنجم، پنجاه و هفتم و یکصدودهم و غیره سمبل های آموزه های مذکور به شمار می روند. به علاوه در اجرای صحیح آموزه های یادشده، آرای ملت به مثابه رکن دوم تعیین کننده ی حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ترسیم شده است که چنین بنیادی براساس تعریف جمهوری اسلامی از سوی بنیان گذار آن، که جمهوری اسلامی نظامی است مبتنی بر احکام اسلام و متکی به رأی مردم، شکل گرفته است.