عین الحکمه (میراث مکتوب)

مؤلف از شارحان آرای حکیم ملارجبعلی تبریزی و شاگردان وی است که سعی بر استحکام حکمت مشاء و ابطال برخی اصول و مبانی حکمت صدرایی داشت. او در این کتاب امّهات آرای فلسفی حکیم تبریزی و ابداعاتش را تقریر کرده است. وی نخست این اثر را به زبان عربی نگاشت و سپس خود آن را به فارسی ترجمه کرد. از دیگر آثار اوست: عین الحکمه، تعلیقات، رساله در اشتراک لفظی وجود و مبادی قیاسات.
در کتاب حاضر به شرح و بسط فلسفة اسلامی و حکمت سینوی پرداخته شده است. چهارمین مجلد از مجموعة «میراث اندیشة اسلامی» مشتمل بر سه رسالة فلسفی است. دو رسالة اوّل متن عربی و ترجمة فارسی «عین الحکمه» است که مصنف در آن به نقد بنیادین مفاهیم «وجوب» و «امکان» پرداخته و شرح می دهد که چرا و چگونه باید خالق را واجب الوجود نامید. وی همچنین در این رساله به بحث پیرامون وحدت و کثرت، تقابل، جنس، فصل، نوع، مقولات جوهری جسم، اقسام علت و چگونگی و ترتیب صدور اصول موجودات از مبدأ هستی پرداخته است. رسالة سوم مندرج در کتاب، «تعلیقات» نام دارد و توضیحی است بر مبانی و اندیشه های فلسفی «حکیم تبریزی» که شامل هیجده فصل بوده و در آن به بحث پیرامون حمل شیء و وجود بر ممکن؛ تعین وجود؛ مقولات عشر؛ حمل جوهر بر جواهر؛ حمل عرضی بر اعراض؛ متعلّق جعل؛ مجعول اول؛ اقسام جوهر؛ وحدت و کثرت؛ حمل و هویت؛ استحالة علیت جنس و نوع برای فصل؛ جعل ماهیت؛ جعل فصل؛ ماهیت من حیث هی؛ عروض امور عامه بر ماهیت و... پرداخته شده است.