سلسله پژوهش های تفسیر تطبیقی - جلد اول: بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین

تفسیر تطبیقی فارغ از روش ها و مکاتب تفسیری، به بررسی مقایسه ای دیدگاه های شیعه و سنی می پردازد. در این قلمرو دو حوزه مبانی تفسیر و مفاهیم قرآن قرار دارد. در حوزه مبانی تفسیر، اصول و پیش فرض های فریقین درباره فهم قرآن در دو بخش مبانی مشترک و مبانی مختص، بررسی می شود. یکی از عوامل مؤثر در اختلاف نظرهای مفسران، طرز تلقی آنان از مبانی مشترک و وجود مبانی مختص، نزد آنان است.

در این کتاب (کتاب اول از سلسله پژوهش های تفسیر تطبیقی) مبانی یادشده به صورت تطبیقی بازخوانی و بررسی شده اند تا قوت ها و ضعف های فریقین در مبانی تفسیری آنان آشکار گردد و امکان محک زدن نقاط افتراق تفسیری براساس این مبانی فراهم آید. در کتاب های بعدی، مفاهیم قرآن به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار می گیرد.

امکان فهم و جواز تفسیر قرآن، سطوح و بطون قرآن، حجیّت پیامبر اکرم (ص) در تفسیر، سلامت قرآن از تحریف، حجیّت عقل در تفسیر وحی، 5 فصل بخش اول: مبانی مشترک در تفسیر فریقین را شامل می شود. حجیّت سیره اهل بیت(ع) در تفسیر وحی، حجیّت قول صحابه در تفسیر دو فصل بخش دوم : مبانی در تفسیر فریقین را تشکیل می دهند.

بررسی مفاهیم پایه و ارائه دیدگاه ها، طرح دیدگاه های پیرامون جواز تفسیر قرآن، بررسی ادله جواز و حرمت تفسیر قرآن، ادله تفسیر و حجیّت ظواهر قرآن، تحلیل اعجاز بلاغی قرآن، ادله قرآنی و روایی جواز تفسیر، بررسی حرمت تفسیر به رأی، بررسی اسناد نهی از تفسیر به رأی، نقد قرآن پژوهان شیعی و سنی، راهکار برون رفت از اختلافها و اتهامها، ادله وجود بطون در قرآن و کشف معانی بطونی، ادله وجود بطون برای قرآن، مقایسه حجم نیازهای هدایتی بشر با الفاظ قرآن، استناد به آیات قرآن، استناد به روایات، معانی بطون قرآن در دیدگاه فریقین، بررسی تطبیقی معانی بطونی قرآن و آسیب شناسی آنها، اشتراکات فریقین پیرامون بطون قرآن، بطون به معنای مراتب تنزیلی، بطن به معنای تأویل، وجود بطون برای همه آیات، نگاهی به آسیب شناسی تطبیقی در معانی باطنی، از جمله مباحث مطرح شده در این کتاب هستند.

بررسی مفاهیم پایه و ادله حجیّت سنت پیامبر خدا در تفسیر، بررسی کمیت تفسیر پیامبر خدا از قرآن، تفسیر تمام آیات، تفسیر بعضی از آیات ، تفسیر آیات خاص، مراتب تلقی صحابه از تبیین پیامبر خدا، تفسیر وحی از رهگذر تفویض دین، تفویض در حاکمیت سیاسی و قضاوت، تفویض در تبیین وحی و تشریع احکام، مظهریت اراده حق تعالی در تفویض، مبانی فهم و نقد روایات تحریف نما، بررسی تطبیقی علاج های احادیث تحریف نما، بررسی نظریه ها احراز و ثاقب متن قرآن، قوه ادراک بدیهیات، قوه تبیین و توضیح، قوه استنباط گزاره های نظری، کاربردهای مختص عقل، قوه تأویل بخش ظواهر، درنگی در کاربرد عقل پیرامون رویت حق تعالی، ادله حجیّت سیره اهل بیت(ع) در تفسیر، ادله اهل بیت(ع) در تفسیر وحی، اصطلاح شناسی اهل بیت و آثار حجیّت سیره اهل بیت (ع) در تفسیر، ادله حجیّت صحابه در تفسیر و تفاوت آنان در فهم قرآن، حضور صحابه در زمان نزول وحی، بررسی و ارزیابی ادله حجیّت قول صحابه در تفسیر، بررسی و نقد ادله حجیّت روایات تفسیری صحابه، بررسی و نقد ادله حجیّت اجتهادهای صحابه در تفسیر، بررسی حجیّت بیان صحابه در شأن نزول ها و آداب رسوم از جمله مباحث و موضوعات دیگر مطرح شده در این کتاب هستند.

همچنین در پایان هر فصل راهکار برون رفت از اختلاف ها و اتهام ها و خلاصه مبحث و پرسش ها و بحث و پژوهش و منابع برای بحث و پژوهش ارائه شده است.