عکاسی و نظریه: بررسی تطبیقی نظریه های ساختارگرایی و پساساختارگرایی در نقد عکس

کتاب "عکاسی و نظریه" که اثری آموزشی در حوزه نقد عکس با شیوه مطالعه تطبیقی است از سه بخش و ده فصل تشکیل شده است. چنانکه از مقدمه کتاب بر می آید نویسنده تلاش کرده تا از زاویه دید رویکردهای دو نظریه ی ساختارگرایی و پساساختارگرایی دنیای عکاسی و تجربیات آن را به بحث بگذارد. نویسنده در همین راستا از نظر روش شناختی شیوه ی تحلیل خود را بنا بر الگوی پیشنهادی فردینان سوسور در تحلیل زبان، حرکت از کل به جزء یا به بیان جدیدتر رولان بارت، حرکت از تحلیل نظام به تحلیل متن گذاشته است. بنابراین در این کتاب در ابتدا با تحلیل کلیت عکس وعکاسی مواجهیم و سپس به نقد آثار دو عکاس مشخص، رابرت فرانک و سیندی شرمن می رسیم.

به شکل دقیق تر، فصل اول کتاب به فرازهایی تاریخی در تعریف های گوناگون از رویکرد ساختارگرایی و مفهوم ساختار و فرم اختصاص دارد.

فصل دوم تلاشی است برای بازخوانی ، پیکره بندی و جمع بندی آراء نظریه پردازان گوناگون درباره وجوه نشانه شناختی عکس و خصیصه های نشانه شناختی ویژه عکاسی.

فصل سوم به طرح پرسش کلاسیک نسبت های میان عکس و زبان اختصاص دارد و نویسنده تلاش کرده وجوه گوناگون بحث های زبان شناختی را به عکاسی تعمیم دهد و آن را با دقت و جزییات به بحث بگذارد.

فصل چهارم قرائتی مبتنی بر مبانی فکری ساختارگرایانه است از دنیای عکاسی و همچنین پیش کشیدن استنباطی ساختارگرایانه از نقطه نظرهای بسیاری از عکاسان که در اصل با ادعایی ساختارگرایانه مطرح نشده بودند.

فصل پنجم کتاب به استنباط مصداق های عینی رویکرد ساختارگرا در دنیای عکاسی اختصاص دارد.

فصل ششم به عنوان مورد پژوهی، نقد عملی ساختارگرایانه و کاربست قابلیت ها و امکانات این نقد است در تحلیل کتاب آمریکایی ها ی رابرت فرانک.

فصل هفتم از بخش دوم کتاب همچون فصل اول به طرح فرازهای تاریخی، تعاریف گوناگون از پساساختارگرایی، ریشه های فکری آن و همچنین مرور آراء برخی از نظریه پردازان که در ادامه کتاب کارکردی ویژه دارند پرداخته شده است.

فصل هشتم کتاب بازنگری و تحلیل پساساختارگرایانه از برآیند مطالبی است که در بخش اول کتاب به عنوان کلیدی ترین مبانی نگاه ساختارگرا به عکاسی به بحث گذاشته شده بود.

فصل نهم کتاب استفاده از امکانات عملی نقد پساساختارگرا درتجزیه و تحلیل و نقد آثار سیندی شرمن است.

بخش سوم و فصل دهم کتاب هم در حکم ارزیابی و نتیجه گیری مطالب به بررسی تطبیقی نظریه های ساختارگرایی و پساساختارگرایی در نقد عکس اختصاص دارد هر چند که در این فصل دامنه بحث به الگوهای هنر مدرن و پسامدرن هم کشیده می شود که از نگاه نویسنده دست کم یکی از نتایج ناگزیر رویکردهای ساختارگرا و پساساختارگرا در دنیای عکاسی و هنرند.

چنانکه مقیم نژاد در مقدمه کتاب تأکید می کند مخاطبان هدف کتاب در اصل علاقه مندان و دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته عکاسی هستند اما به دلیل فراگیر بودن الگوهای نقد کتاب، همه ی علاقه مندان به هنرهای تجسمی می توانند مخاطبان فرضی کتاب باشند.