افسانه های لکی

می گویند افسانه گویی در میان لک ها و در گذشته های نه چندان دور، عادت مالوفی بوده است. افسانه هایی که بازخوانی شان در کتاب «افسانه های لکی» گواهی است بر دلنشین بودن این قصه ها و محکم بودن ساختار داستانی شان. در این افسانه ها، که مربوط به مردمان منطقه سیمره درکرمانشاه است، می توان ردپایی از آرمان های گم شده بشر را مشاهده کرد. این افسانه ها بیشتر ریشه در ادبیات کلاسیک دارند و شادمانی ها، غم ها و آرزوهای فروخورده مردمان آن سرزمین را بازگو می کنند. بیشتر این افسانه ها به زبان لکی منظوم بوده اند که سرایندگانی گمنام دارند. اما گردآوری آن ها به زبان فارسی، تلاشی ستودنی برای در امان ماندن افسانه‏ها از فراموشی بوده است. افسانه هایی که به لحاظ مضمون، اشتراکات فراوانی با افسانه های دیگر اقوام و سرزمین ها دارند. از آن جمله می توان به افسانه «برادر ها» اشاره کرد که داستان پادشاهی است با سه پسر جوان و رقابت آن ها برای کسب جانشینی پدر از طریق آزمودنشان در راهی که به آن قدم گذاشته اند.

در این افسانه نیز مانند دیگر افسانه های مشابه، پسر کوچک، قهرمان داستان است؛ قهرمانی که اگرچه در طول مسیر، همواره به یاری برادران خطاکار و در دام افتاده اش می شتابد، اما دست آخر نیز مورد حسد و کینه آن ها قرار می گیرد و او را در چاهی می اندازند. اما افسانه ها، عرصه پیروزی خیر بر شر هستند و در این افسانه نیز تاج پادشاهی عاقبت بر سر کسی می نشیند که در مسیر درست گام برداشته است. اینگونه است که همه افسانه های کتاب پایان خوشی را برای راستی و درستی به نمایش می­ گذارند.

از قرن ها پیش، ده ها و بلکه صد ها افسانه، بازمانده از زمان های دور و دراز، در میان اقوام ایرانی و به ویژه در میان قوم کرد و لک ها رایج بوده و سینه به سینه از نسلی به نسل بعد انتقال یافته است. در میان این افسانه ها، قصه های کودکانه، هجویات و... نیز وجود دارد که هر کدام به نوبه خود از جایگاه و ویژگی های خاص و منحصر به فردی در همه زمینه های ادبی، فرهنگی و اجتماعی برخوردارند. گویی این قوم با حفظ و بیان این افسانه ها طی قرن های متمادی، خواسته اند خواست های درونی و انسانی خود را با زبان افسانه و در هاله ای از ابهام و ایهام فریاد بزنند و یا می خواهند نسل های بعد از خود را با چنین باور و ادب و تربیتی اصولی و انسانی بار بیاورند. محتوای این افسانه ها و پیام هایی که در بر دارند بیشتر شبیه به مبارزه ای طولانی و گسترده با دشمنان انسانیت و عدالت است تا از یاد نبریم که فرزند ایرانی جز به آزادگی و انسانیت نمی اندیشد.