حقه بازها! مجموعه ای از افسانه های دلنشین آفریقای غربی

هرآنچه در افسانه های آفریقایی کتاب «حقه باز ها!» روی می دهد، ریشه در شکم پرستی و حقه بازی دو شخصیت خیالی اما مشهور و افسانه ای دارد؛ کوکوآنانسی عنکبوت حقه باز کشور غنا و تورتای دومین حقه باز مشهور از نیجریه جنوبی و کامرون. این افسانه های تمثیلی و خیالی در رویدادهای پر رمز و رازشان، که همگی بر ساختار محکم و جذاب ادبی استوار است، علاوه بر ایجاد سرگرمی، در پی آموزش مفاهیمی اخلاقی و آموزشی نیز هستند؛ افسانه هایی که در تلاشند تا برای بیان مفاهیم واقعی پیرامون انسان، روایت هایی فراطبیعی و خیالی برگزینند و در همگی آن ها، نشانه هایی از میل رسیدن به دنیایی سراسر نیکی و صلح دیده می شود.

در اولین داستان کتاب یعنی «بدهی پرفایده»، لاک پشت مورد اشاره همواره در حال فریب دادن میمونی است که از او طلب دارد؛ تلاشی که منجر به موفقیت میمون می شود، بی آنکه سرنوشت بدی برای لاک پشت به همراه داشته باشد. «باد و باغ لیوک» افسانه ای از طمع کاری و شکم پرستی یک خرگوش صحرایی است که درپی آن است تا از باد به خاطر از بین بردن محصولات باغش خسارت بگیرد. قصه ای که در آن هم می توان مشاهده گر نمادهای افسانه ای آشنایی چون قالیچه سحرآمیز بود و هم تشبیهاتی مثل تشبیه هوای نامرئی غار به اتوبوس و یا خوردن ساندوچ اکسیژن توسط باد، که فضای قصه را امروزی تر می کند. داستان «انتقام ازتمساح» اولین حضور شخصیت های انسانی در برابر طبیعت و جانوران است.

افسانه ای که در آن، همه مردم روستا در پی از بین بردن تمساحی هستند که آن ها را از آب رودخانه محروم کرده است. شاید بتوان نقطه تمایز این افسانه با دیگر افسانه ها را عدم تشخص بخشیدن به یک حیوان دانست؛ تمساح دراین افسانه به عنوان موجودی کاملاً واقعی ظاهرمی شود که هیچ ارتباطی میان او و دیگر حیوانات و یا اهالی روستا شکل نمی گیرد. «چسب حرص و آز»، داستانی از آنانسی، قهرمان جهانی حرص و آز و تند خوری در دسته مگس وزن هاست که با سرنوشت بدی برای او ختم می شود. در مجموع، کتاب«حقه بازها» بی آنکه به دام کلیشه های رایج ادبیات کودک و نوجوان بیفتد، مخاطبان خود را به نیکی و درستکاری سفارش می کند و از طمع و حرص باز می دارد.