جامعه ساسانی ارتشیان، دبیران، دهقانان

شادروان دکتر احمد تفضلی استاد فقید دانشگاه تهران که یکی از برجسته ترین متخصصان و استادان فرهنگ و زبانهای باستانی ایران بود در واپسین ایام زندگی پربارش دربارۀ طبقات اجتماعی ایران دورۀ ساسانی در دانشگاه هاروارد سخنرانیهایی ایراد کرد که به اذعان و تصدیق صاحب نظران از جامع ترین و دقیق ترین تحقیقات در این زمینه است. سه طبقۀ ارتشتاران، دبیران و منشیان و دهقانان، در کنار روحانیان، طبقات ممتاز تشکیل دهندۀ جامعۀ ایران در دورۀ ساسانی بوده اند.

این کتاب، که فراهم آمدۀ همان سخنرانیهاست، ضمن بررسی ریشه های معنایی و دلایل وجودی، این طبقات ممتاز اجتماعی، جایگاه، اختیارات، نقش، مناسبات و موقعیت این طبقات را در نظام ساسانی، براساس متون و منابع دستِ اول دینی و تاریخی بازگو و بازکاوی کرده است. از آنجا که ضعف درونی تشکیلات اداری و نظامی ساسانیان همواره یکی از علل موفقیت سپاه اسلام در حمله به ایران شمرده شده است این کتاب به درک موقعیت واقعی گردانندگان آن شاهنشاهی در آستانۀ سقوط شان کمک می کند.