بهشت و دوزخ از بنیادی ترین مسائل در حوزه معارف مرتبط با جهان شناسی و انسان شناسی است، از نگاه قرآن، هدف نهایی آفرینش انسان و جهان، بازگشت به خداوند متعال است و اگر این هدف نباشد، نه تنها آفرینش انسان، بلکه آفرینش جهان، باطل و بیهوده است.بر پایه آموزه های اسلامی، مقصود از بازگشت به خداوند، رستاخیز انسان و حضور وی در صحنه قیامت و دیدن نتایج کارهای خود و به تعبیر دقیق تر مشاهده کارهای تجسم پیدا کرده است.
این رویارویی با نتیجه اعمال به یکی از دو شکل جلوه گر می شود یا آنچه از انسان صادر شده، با حکمت آفرینش همسو است همسویی که در قالب شناخت آفریدگار جهان و ایمان با او و اخلاق و رفتار شایسته بروز می کند که در این صورت بهشت در انتظار اوست و در رویکرد دوم انسان بی اعتنا به حکمت آفرینش بوده و همه ظرفیت های رشد و تکامل خود را نادیده می گیرد که در این صورت دوزخ جایگاه اوست.