بی سوادی که حساب و کتاب سرش می شد

یوناس یوناسون را فرزانه طاهری به مخاطب فارسی زبان معرفی کرد، با رمان جذاب «پیرمرد صد ساله ای که از پنجره فرار کرد و ناپدید شد» که توسط نشر نیلوفر به بازار فرستاده شد. انتشار همین یک کتاب کافی بود تا او را به شهرتی غیر منتظره برساند.

حالا یوناسون به نویسنده ای بسیار محبوب در بین علاقمندان رمان در ایران ایران بدل شده است، از رمان پیرمرد صد ساله ... ترجمه دیگری نیز به بازار آمده و به عنوان اثری پرفروش مدتها در لیست کتابهای پرطرفدار قرار داشت و آنگونه که انتظار می رفت خیلی زود به کتابهای دیگر این نویسنده نیز توجه شد.
یوناس یوناسون سوئدی بعد از بازنشستگی به نوشتن رمان روی آورده است و سن و سالش از مرز پنجاه سالگی گذشته و تاکنون تنها دو کتاب منتشر کرده اما توفیق ادبی و حرفه او به قدری بوده که امروز به چهره ای شناخته شده در ادبیات کشورش بدل شده است.

همانند کتاب کتاب «بی سوادی که حساب و کتاب سرش می شد» (۱) همانگونه که از عنوان کتاب برمی آید طنز مایه ای غالب در این کتاب است و نشر چشمه نیز آن را به عنوان دومین کتاب مجموعه تازه خود که با عنوان «جهان تازه دم» که به آثار طنز اختصاص دارد منتشر ساخته است. آثار یوناس یوناسون نه فقط در ایران بلکه در سراسر دنیا محبوب است و بدیهی ست که راز این محبوبیت را در متفاوت بودن سبک او در نویسندگی و آثاری که خلق کرده باید جست.

دو رمانی که یوناسون نوشته و منتشر کرده، بر دو فاکتور اساسی متکی ست: طنز و تخیل. صرف نظر از طنز خلاقانه و توأم با ظرافت آثار او، داستانهای او دارای مایه هایی بارز از تخیل است. اما این تخیل که به شکلی هوشمندانه در تار و پود داستان تنیده شده و آن قدر شدت ندارد که ارتباط منطقی داستان را با واقعیت های جاری در زندگی قطع کند. بنابراین مضمون آثار یوناسون در عین نسبت داشتن با تخیل واقعی و ملموس نیز به نظر می رسند و همین پارادوکس، یکی از دلایل ایجاد جذابیت بالای این داستانها است.

البته نباید این انتظار را داشته باشید که هنگام خواندن آثار یوناسون قهقه بزنید. طنز آثار یوناسون از جنس جوک یا فکاهه نیست؛ بلکه در سراسر کتاب طنز ملایمی جریان دارد که حس مطبوعی برای خواننده به همراه می آورد. گاه او را می خنداند اما از همه مهمتر این است که مخاطب به فکر وا می دارد. طنز او طنزی مایه دار و غنی است که مخاطب هرچقدر از سطح دانش و سواد بیشتری برخوردار باشد بیشتر لذت می برد؛ چرا که با ارجاع به نکاتی سیاسی و گاه وقایعی تاریخی و حتی چالش هایی اجتماعی ساخته شده و در آن موقعیت داستانی از هویتی خاص خود و در ارتباط با داستان برخوردار می شود.

رمان «بی سوادی که حساب و کتاب سرش می شد» راجع به دختری سیاه پوست است که در ریاضیات از نبوغ بالایی برخوردار است. او در یکی از بخش های فقیرنشین در آفریقای جنوبی زندگی می کند. دست تقدیر قهرمان داستان را ابتدا به یک مرکز تحقیقات اتمی می کشاند. او طبق یک ماجرای جالب نشان می دهد که قدرت ساخت بمب اتم را دارد و پس از آن در حالی که ماموران سازمان های جاسوسی او را تعقیب می کنند، دختر همراه با یک بمب اتمی روانه ی سوئد می شود. در ادامه با باز شدن پای خانواده سلطنتی سوئد و جاسوسانی اسراییلی داستان شکل پرافت و خیزی به خود می گیرد و...

یوناسون نویسنده ای باتجربه است اما نه الزاما در رمان نویسی بلکه در کار مطبوعاتی. با این حال دانش مطبوعاتی و سیاسی او باعث شده با شناخت خوبی از مناسبات دنیای امروز بنویسد. عمده شخصیت های کتاب حاضر واقعی هستند و یوناسون بدون آنکه کارش به هجو بکشد با آنها شوخی کرده است چرا که می داند از جه زاویه ای باید به آنها نزدیک شده و چه شوخی هایی ترتیب دهد که هم جذاب باشند و هم هوشمندانه.

پی نوشت:
１- این کتاب در ترجمه انگلیسی با عنوان دختری که پادشاه سوئد را نجات داد، منتشر شده. در ایران نشر آموت با ترجمه کیهان بهمنی با نام انگلیسی اش کتاب حاضر را روانه بازار کرده است.
منبع: الف کتاب (alef.ir/book)