loader-img
loader-img-2
بعدی
بعدی بازگشت
بعدی بازگشت

تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری

ناشر امیرکبیر

نویسنده کامل مصطفی الشیبی

مترجم علیرضا ذکاوتی قراگزلو

سال نشر : 1394

تعداد صفحات : 446

چاپ تمام شده ؛ درصورت چاپ مجدد به من اطلاع بده notify me

معرفی کتاب

کتاب «تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری» اثر کامل مصطفی الشیبی، اندیشمند عراقی است که آن را با فاصله اندکی از کتاب دیگر خود «همبستگی میان تصوف و تشیع» منتشر کرد. در حالی که کتاب «همبستگی میان تصوف و تشیع» به بررسی نظری و مفهومی رابطه این دو پرداخته است، اثر موردنظر هم و غم خود را کشف ارتباطات تاریخی تشیع و تصوف قرار داده است.

کتاب تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری در هفت فصل تنظیم شده است که این فصول به ترتیب زمانی، دوره های تاریخی مختلف را از ابتدای ظهور اسلام تا پایان دوره صفوی، مورد بررسی قرار می دهد. وی سعی می کند که نشان دهد میان تشیع و تصوف رابطه بسیار نزدیک و متقابلی وجود داشته و دارد. در مجموع سه نظریه اصلی در مورد رابطه این وجود دارد که عبارتند از:

۱ـ نظریاتی که بر عدم وجود هیچ گونه رابطه ای میان تشیع و تصوف تأکید داشته اند.

۲ـ دسته دوم تشیع و تصوف را دارای رابطه متقابل و نزدیک با یکدیگر می دانند.

۳ـ نظریات دیگری نیز هستند که بر وجود سرچشمه و منشأ واحد برای تشیع و تصوف و نزدیکی کامل آنها تأکید میکنند.

الشیبی در این اثر نظریه خود را در این زمینه تصریح نمی نماید، اما از خلال مباحث مطرح شده به نظر می رسد او به دسته دوم تعلق دارد که از ارتباط متقابل و نزدیک تشیع و تصوف در دوران های تاریخی مختلف سخن می گویند.

الشیبی، شکل گیری و گسترش یافتن فرقه های غالی و عقاید و باورهای آنان را یکی از مهم ترین علل پیوند یافتن تشیع و تصوف می داند. او معتقد است که تشیع تا زمان امام چهارم ماهیتی سیاسی داشت اما از دوران امام چهارم به بعد، با کنارهگیری ائمه از حکومت و درگیری های سیاسی و روی آوردن آنها به زهد و علم، تشیع رویکردی غیرسیاسی یافت و به معرفت و عرفان روی آورد. در این میان کسانی که از عدم حضور ائمه در مبارزات سیاسی برای کسب حق حکومت خویش ناامید شده بودند، با هدف مبارزه سیاسی فرقه هایی را تشکیل دادند که غلات نامیده شدند. در واقع منظور الشیبی از شیعیانی که با تصوف رابطه نزدیکی پیدا کردند، همین غالیان بودند و نه تشیع رسمی و سنتی. عقاید و باورهای اغراق آمیزی که غلات داشتند عامل پیوند آنها با متصوفه می شد. همچنین الشیبی به شرایط مساعدی که در دوره های تاریخی خاصی مانند دوران مغول برای فعالیت گروه های مختلف فکری و دینی فراهم می شده است به عنوان عوامل تسهیل کننده این ارتباط اشاره می نماید.

از نظر تاریخی او دوران دوازده قرن میان شکل گیری تشیع تا پایان دوران صفویان را از نظر تأثیرات متقابل میان تشیع و تصوف، به سه دوره اصلی تقسیم می کند که عبارتند از:

۱ـ دوران آغاز تشیع تا زمان سقوط بغداد و فتح آن توسط مغولان (قرن اول تا چهارم): در این دوران جهت اصلی حرکت از تشیع به سوی تصوف است و تصوف تحتتأثیر اندیشه های شیعی فرق مختلف و نیز افکار امامان شکل می گیرد.

۲ـ از سقوط بغداد تا آغاز دوران صفویه (قرن چهارم تا آغاز قرن دهم): الشیبی رابطه میان این دو را در این دوران بر خلاف دوران قبل دانسته و معتقد است که این شیعیان بودند که سعی می کردند تا جای ممکن، افکار خود را به متصوفه نزدیک کنند.

۳ـ از آغاز تا پایان دوران حکومت صفوی (قرن نهم تا آخر قرن دوازدهم): صفویه که الشیبی آن را یک نهضت صوفیانه می داند، برای اولین بار تصوف را رنگی سیاسی می زند. این حکومت تلاش کرد که تصوف را در پیوندی نزدیک با تشیع قرار دهد. با این حال از اواسط دوران حکومت صفویان با ورود فقهای جبل عامل به ایران و برخی رویدادهای دیگر، تصوف به تدریج به حاشیه رانده شد و تحت فشار قرار گرفت.
تشیع و تصوف همواره با تاریخ اجتماعی ایران بعد از اسلام ارتباطی ناگسستنی داشته اند. در این کتاب به نکات بسیار ارزشمند و روشنگری برای تحلیل ارتباط متقابل تشیع و تصوف تا آغاز سدة دوازدهم هجری پرداخته شده و سعی گردیده تا تصویری روشن و واقعی از این ارتباط ارائه شود. شایان ذکر است در مواردی که مؤلف به علت عدم اطلاع یا عدم دسترسی به منابع مورد وثوق موضوع مهمی را ناگفته گذاشته است، مترجم با اشاره ای مختصر و ارائة منابع لازم، سعی در جبران این نقیصه نموده است. مترجم همچنین با افزودن توضیحات ضروری به حواشی مفصل کتاب، برارزش متن افزوده و باهامات محتمل متن را زدوده است. ...
کاربر گرامی توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظر شما در رابطه با همین مطلب در نظر گرفته شده است. در صورتی که در این رابطه سوالی دارید و یا نیازمند مشاوره هستید از طریق تماس تلفنی و یا بخش مشاوره اقدام نمایید.
نام و نام خانوادگی
پست الکترونیک
نظر
کد امنیتی
شما هم می توانید گزیده انتخابی خود از کتاب را ثبت کنید.
نام و نام خانوادگی
عنوان
برگزیده
کد امنیتی
محصولات مرتبط
بازدیدهای اخیر شما