جلوه های هدایتی داستان حضرت موسی (علیه السلام) در سوره مبارکه قصص

معرفی کتاب

از مباحث مطرح پیرامون قصص قرآن که بیش از بیان هر مطلب دیگری باید به آن پرداخته شود، بحث اهداف و مقاصد قرآنی است. قصه و قصه گویی در قرآن این گونه که به عنوان کار هنری صرف به آن پرداخته شود و به بیان تاریخ و شرح حال افراد و اقوام بپردازد نبوده است، بلکه یکی از ابزارهای قرآن برای تحقق اهدافش به شمار می رود. در نتیجه باید نظری کوتاه به اهداف نزول قرآن داشته باشیم. چه بسا برخی اهداف قصص قرآن همان اهداف نزول قرآن باشد و بالعکس. براین اساس به نظر می رسد هدایت انسان به سعادت دنیوی و اخروی هدف جامع قرآن است. یعنی ایجاد تغییری ریشه ای در زندگی اجتماعی افراد و تبیین راه صحیح زندگی که در قرآن از آن به صراط مستقیم یاد شده است. مسئله ی مهم این است که در فرآیند هدایت و تربیت، فرد مقدم است یا جمع یا باید گزینه ی دیگری مطرح کرد؟ در این زمینه دو نظریه وجود دارد: 1- طبق نظریه ی اصالت فرد، باید فرد را اداره کرد و اوست که باید تعالی پیدا کند تا جامعه نیز رشد کند 2- مبنای اصالت جمع می گوید مردم در بستر زندگی اجتماعی ساخته می شوند و فرد به خودی خود توان رشد و پیشرفت ندارد. در اسلام بر خلاف این دو مکتب هم جمع مطرح است و هم فرد. اسلام هم فرد و هم جمع را می سازد و به همین دلیل در قرآن بر جمع سازی به اندازه ی فردسازی تکیه شده است. درنتیجه رسالت اصلی قصص قرآن رشد و تعالی فرد و جامعه است. فلسفه ی همه ی تربیت های قرآنی عبودیت خداست. پس محور قصص قرآن عبودیت خدا و تربیت فرد و جامعه برای بندگی خدا و نفی بندگی غیرخداست.
در این کتاب، به بیان جلوه های هدایتی داستان حضرت موسی (ع)، در سوره قصص پرداخته شده است. نام حضرت موسی (ع) 136 بار و در 34 سوره قرآن آمده است که در 22 سوره، داستان ایشان؛ و در 10 سوره تنها نام وی ذکر شده است. در مورد داستان حضرت موسی(ع)، تنها جایی که خداوند به طور جامع تر، مشروح تر و مفصل تر، جریان و داستان موسی(ع) را با شواهد سازنده تربیتی هدایتی اش؛ و از قبل از ولادت او نقل می کند، در چهل و دو آیه ابتدایی و سیزده آیه پایانی سوره قصص است. از این رو، در تفسیر آیات زندگانی حضرت موسی (ع)، تکیه بر این آیات سوره قصص است.
کتاب فوق در دو بخش به نگارش در آمده است. در بخش اول با عنوان «کلیات»، در مورد اهداف و ویژگی های قصص قرآن بحث شده است. در بخش دوم نیز در قالب هشت فصل، به بیان جلوه های هدایتی داستان حضرت موسی (ع) پرداخته شده است. فصل اول با عنوان «جامعه ای که حضرت موسی (ع) در آن تولد یافت» مربوط به تفسیر آیه های 1 تا 6 سوره قصص می باشد. فصل دوم با عنوان «کودکی حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 7 تا 13 سوره قصص می باشد. فصل سوم با عنوان «جوانی حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 14 تا 21 سوره قصص می باشد. فصل چهارم با عنوان «میانسالی حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 22 تا 28 سوره قصص می باشد. فصل پنجم با عنوان «نبوت حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 29 تا 35 سوره قصص می باشد. فصل ششم با عنون «رسالت حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 36 تا 42 سوره قصص می باشد. فصل هفتم با عنوان «حضرت موسی (ع) و قارون» مربوط به تفسیر آیه های 76 تا 82 سوره قصص می باشد. فصل هشتم با عنوان «خاتمه و نتیجه گیری» مربوط به تفسیر آیه های 83 تا 88 سوره قصص می باشد.
در تفسیر آیات سوره قصص، نگارنده ابتدا ضمن بیان آیات مربوطه، ابتدا ترجمه آیات را بیان کرده، سپس به معرفی و ارائه معنای واژه های مهم در آیات پرداخته است. سپس به ارائه نکات و پیام های هر آیه یا آیات پرداخته است.
از مباحث مطرح پیرامون قصص قرآن که بیش از بیان هر مطلب دیگری باید به آن پرداخته شود، بحث اهداف و مقاصد قرآنی است. قصه و قصه گویی در قرآن این گونه که به عنوان کار هنری صرف به آن پرداخته شود و به بیان تاریخ و شرح حال افراد و اقوام بپردازد نبوده است، بلکه یکی از ابزارهای قرآن برای تحقق اهدافش به شمار می رود. در نتیجه باید نظری کوتاه به اهداف نزول قرآن داشته باشیم. چه بسا برخی اهداف قصص قرآن همان اهداف نزول قرآن باشد و بالعکس. براین اساس به نظر می رسد هدایت انسان به سعادت دنیوی و اخروی هدف جامع قرآن است. یعنی ایجاد تغییری ریشه ای در زندگی اجتماعی افراد و تبیین راه صحیح زندگی که در قرآن از آن به صراط مستقیم یاد شده است. مسئله ی مهم این است که در فرآیند هدایت و تربیت، فرد مقدم است یا جمع یا باید گزینه ی دیگری مطرح کرد؟ در این زمینه دو نظریه وجود دارد: 1- طبق نظریه ی اصالت فرد، باید فرد را اداره کرد و اوست که باید تعالی پیدا کند تا جامعه نیز رشد کند 2- مبنای اصالت جمع می گوید مردم در بستر زندگی اجتماعی ساخته می شوند و فرد به خودی خود توان رشد و پیشرفت ندارد. در اسلام بر خلاف این دو مکتب هم جمع مطرح است و هم فرد. اسلام هم فرد و هم جمع را می سازد و به همین دلیل در قرآن بر جمع سازی به اندازه ی فردسازی تکیه شده است. درنتیجه رسالت اصلی قصص قرآن رشد و تعالی فرد و جامعه است. فلسفه ی همه ی تربیت های قرآنی عبودیت خداست. پس محور قصص قرآن عبودیت خدا و تربیت فرد و جامعه برای بندگی خدا و نفی بندگی غیرخداست.

در این کتاب، به بیان جلوه های هدایتی داستان حضرت موسی (ع)، در سوره قصص پرداخته شده است. نام حضرت موسی (ع) 136 بار و در 34 سوره قرآن آمده است که در 22 سوره، داستان ایشان؛ و در 10 سوره تنها نام وی ذکر شده است. در مورد داستان حضرت موسی (ع)، تنها جایی که خداوند به طور جامع تر، مشروح تر و مفصل تر، جریان و داستان موسی (ع) را با شواهد سازندة تربیتی هدایتی اش؛ و از قبل از ولادت او نقل می کند، در چهل و دو آیة ابتدایی و سیزده آیه پایانی سوره قصص است. از این رو، در تفسیر آیات زندگانی حضرت موسی (ع)، تکیه بر این آیات سوره قصص است.

کتاب فوق در دو بخش به نگارش در آمده است. در بخش اول با عنوان «کلیات»، در مورد اهداف و ویژگی های قصص قرآن بحث شده است. در بخش دوم نیز در قالب هشت فصل، به بیان جلوه های هدایتی داستان حضرت موسی (ع) پرداخته شده است. فصل اول با عنوان «جامعه ای که حضرت موسی (ع) در آن تولد یافت» مربوط به تفسیر آیه های 1 تا 6 سوره قصص می باشد. فصل دوم با عنوان «کودکی حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 7 تا 13 سوره قصص می باشد. فصل سوم با عنوان «جوانی حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 14 تا 21 سوره قصص می باشد. فصل چهارم با عنوان «میانسالی حضرت موسی (ع)» مربوط به تفسیر آیه های 22 تا 28 سوره قصص می باشد. فصل پنجم با عنوان «نبوت حضرت موسی(ع)» مربوط به تفسیر آیه های 29 تا 35 سوره قصص می باشد. فصل ششم با عنون «رسالت حضرت موسی(ع)» مربوط به تفسیر آیه های 36 تا 42 سوره قصص می باشد. فصل هفتم با عنوان «حضرت موسی(ع) و قارون» مربوط به تفسیر آیه های 76 تا 82 سوره قصص می باشد. فصل هشتم با عنوان «خاتمه و نتیجه گیری» مربوط به تفسیر آیه های 83 تا 88 سوره قصص می باشد.

در تفسیر آیات سوره قصص، نگارنده ابتدا ضمن بیان آیات مربوطه، ابتدا ترجمة آیات را بیان کرده، سپس به معرفی و ارائه معنای واژه های مهم در آیات پرداخته است. سپس به ارائه نکات و پیام های هر آیه یا آیات پرداخته است.