شرح اشارات و تنبیهات (نمط سوم) در باب نفس

حکمای مشاء تمام ماهیات ممکن موجود را به دو قسم جوهر و عرض و هر یک از آن ها را نیز به اقسامی تقسیم کرده اند. از این میان، نفس یکی از جوهرهای پنج گانه است. (بقیه عبارت انداز: ماده یا هیولی؛ صورت جسمیه و نوعیه؛ جسم یعنی شئ مرکب از ماده و صورت؛ و عقل). نفس یعنی جوهری که در ذات خود مرکب از ماده و صورت نیست و ذی وضع نمی باشد، اما در استکمال خود و انجام افعال به جسم نیازمند است. نفس نباتی، نفس حیوانی و نفس ناطقه نیز از اقسام آن هستند. اولین مسئله درباره حقیقت نفس این است که آیا نفس جسمانی است یا جوهری است مجرد از ماده و عوارض آن؟ اختلاف دیگر درباره نفس این است که آیا یک نفس بر وجود انسان حاکم است یا نفوس متعدد؟ اختلاف های دیگر، درباره حدوث یا قدم نفس، کیفیت حدوث نفس و هم چنین درباره این موضوع است که هنگام تعلق نفس به بدن آیا نفس به همه چیز عالم است؟ کتاب حاضر نمط سوم از شرح اشارات و تنبیهات اثر ابن سیناست که به موضوع نفس اختصاص یافته است. اصل کتاب، حاصل درس هایی است که آیت الله سید حسن مصطفوی، سال های قبل در دانشگاه امام صادق (ع) تدریس کرده و به وسیله یکی از دانشجویان تحریر شده است.